Πώς προκαλείται ο πανικός;

Ο πανικός δε φαίνεται να μας βοηθάει τόσο πολύ στη ζωή μας. Γιατί, τότε, πανικοβαλλόμαστε;

Για να μπορούν οι άνθρωποι να λειτουργήσουν μαζί με άλλους, είναι σημαντικό κατά την παιδική ηλικία να εδραιωθεί μια σειρά αυτόματων αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα ανώτερα και τα κατώτερα τμήματα του εγκεφάλου. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι κοινωνικές συμπεριφορές αφομοιώνονται σε βάθος στην προσωπικότητά μας. Παράλληλα, είναι εξίσου σημαντικό να εξασκηθούν τα ανώτερα τμήματα του εγκεφάλου στην αντιμετώπιση ποικίλων κοινωνικών συνθηκών. Τις περισσότερες φορές λειτουργούν ομαλά και οι δύο αυτές διαδικασίες, αλλά κάποτε το σύστημα μπλοκάρει.

Ο Αμερικανός νευρολόγος Joseph LeDoux έχει αποδείξει ότι ορισμένα από τα ενδιάμεσα τμήματα του εγκεφάλου μπορεί κατά την ανάπτυξη ενός ατόμου να φράξουν τις διόδους αυτόματης αντίδρασης από το ερέθισμα στην πράξη. Αν συμβεί αυτό, τα ανώτερα τμήματα του εγκεφάλου αδυνατούν να αξιοποιήσουν τα πρότερα βιώματα σε μεταγενέστερες εμπειρίες. Έτσι, τα βιώματα φόβου της παιδικής ηλικίας μπορεί να πάρουν διαστάσεις πραγματικής απειλής. Για παράδειγμα, ένα παιδί ίσως είχε πανικοβληθεί, εάν κάποτε είχε κλειδωθεί κάπου. Η εντύπωση αυτή μπορεί στη συνέχεια να παραμείνει ζωντανή, παρά τη μεταγενέστερη επίγνωση ότι κάτι τέτοιο δεν είναι και τόσο φοβερό, και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να οδηγήσει στην εκδήλωση πανικού.

Η ικανότητα συνδυασμού πρότερων και μεταγενέστερων εμπειριών είναι ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο. Ωστόσο, ο μηχανισμός αυτός είναι αδύναμος, και κάποιες φορές δε λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Αυτό είναι όμως το τίμημα που επιλέξαμε να πληρώνουμε ως είδος, για είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε τις περίπλοκες καταστάσεις που βιώνουμε σαν άνθρωποι.