Έχουν τα ζώα συναισθήματα;

Πολλές φορές παρατηρούμε ότι τα ζώα συμπεριφέρονται σαν να έχουν συναισθήματα. Τι λέει η επιστήμη γι’ αυτό;

Οι φιλόζωοι –άλλα και οι ζωολόγοι– διηγούνται, πολλές φορές, ιστορίες για ζώα που δείχνουν εμφανή συναισθήματα αγάπης, φιλίας ή λύπης για άλλα ζώα, τόσο του ίδιου όσο και διαφορετικού είδους. Ενδεικτικά, αναφέρονται αρκετά περιστατικά, όπου όλοι οι ελέφαντες ενός κοπαδιού μαζεύονται γύρω από ένα νεκρό μικρό ελεφαντάκι και, σπρώχνοντάς το μαλακά με τις προβοσκίδες τους, προσπαθούν να το βοηθήσουν να σηκωθεί. Όταν καταλάβουν ότι είναι μάταιο, στέκονται γύρω του για μέρες με τα αυτιά τους κατεβασμένα, σαν να παρευρίσκονται σε κηδεία. Ο ίδιος ο Κάρολος Δαρβίνος, μάλιστα, έγραψε μία πραγματεία με τον τίτλο «Η Έκφραση των Συναισθημάτων στον Άνθρωπο και στα Ζώα». Σύμφωνα με το Δαρβίνο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι τα ζώα έχουν συναισθήματα.

Ωστόσο, οι επιστήμονες διαχωρίζουν τα συναισθήματα σε δύο κατηγορίες: τα πρωτεύοντα (π.χ. φόβος, επιθετικότητα, πανικός, ενθουσιασμός) και τα δευτερεύοντα συναισθήματα (π.χ. περηφάνια, ντροπή, χαρά, λύπη, ευτυχία, αγάπη, ζήλια). Τα πρωτεύοντα συναισθήματα είναι έμφυτα – ενστικτώδη. Τα δευτερεύοντα είναι πιο πολύπλοκα και δε βιώνονται με ενιαίο τρόπο, αλλά εμφανίζουν ποικίλες αποχρώσεις και διαβαθμίσεις κατά περίπτωση.

Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα ζώα έχουν πρωτεύοντα συναισθήματα. Κάποιοι πιστεύουν, επίσης, ότι τα θηλαστικά και ορισμένα άλλα σπονδυλωτά έχουν αναπτύξει κάποιου είδους δευτερεύοντα συναισθήματα. Κάτι που θα έπρεπε να λειτουργήσει σαν μια υπενθύμιση για εμάς τους ανθρώπους, ότι θα πρέπει να μεταχειριζόμαστε τα ζώα καλύτερα. Εξάλλου, αν δεν ήταν έτσι, τότε οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες ανά τον κόσμο δε θα ξόδευαν αστρονομικά ποσά στην εξέλιξη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, τα οποία –όπως συμβαίνει με όλα σχεδόν τα φάρμακα– δοκιμάζονται πρώτα σε πειραματόζωα.