ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ

Πώς ιστιοδρομούμε κόντρα στον άνεμο;

Δεν είναι δυνατόν να πλεύσουμε με ένα ιστιοφόρο ακριβώς κόντρα στον άνεμο. Όταν έχουμε τον άνεμο ακριβώς στην πλώρη του σκάφους, στο λεγόμενο «νεκρό τομέα», τα πανιά «παίζουν» και το σκάφος δεν προχωράει.

Ωστόσο –κι αυτό το γνωρίζουν όλοι οι ιστιοπλόοι–, μπορούμε με κάποιο τρόπο να πλεύσουμε κόντρα στον άνεμο. Η ιδανική διεύθυνση του σκάφους, για να μην «παίζουν» τα πανιά, είναι 30-45 μοίρες σε σχέση με τη διεύθυνση του ανέμου. Στη θέση αυτή, ο άνεμος ασκεί στα πανιά μία δύναμη που ωθεί το σκάφος προς τα εμπρός και μία που το ωθεί προς τα πλάγια, σε σχέση με την πορεία του. Η πλάγια δύναμη, η οποία είναι και η ισχυρότερη, εξουδετερώνεται εν μέρει από τη δύναμη που ασκεί το νερό στο κύτος του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το σκάφος δεν ωθείται τόσο πολύ προς τα πλάγια.

Όσο η δύναμη που ωθεί το σκάφος προς τα εμπρός υπερισχύει της αντίστασης του νερού, το σκάφος πλέει προς τα εμπρός. Έτσι, αλλάζοντας κατά διαστήματα την κατεύθυνση του σκάφους και στρέφοντας τα πανιά ανάλογα μπορούμε να φτάσουμε στον προορισμό μας.

Πόσο συνήθεις είναι οι διπλοί αστέρες;

Τα συστήματα διπλών αστέρων, το φαινόμενο, δηλαδή, όπου δύο άστρα περιστρέφονται μαζί γύρω από ένα κοινό βαρυτικό σημείο, είναι πολύ πιο συνήθη απ’ ό,τι πιστεύαμε. Τα μισά περίπου άστρα από αυτά που είναι παρόμοια με τον Ήλιο φαίνεται ότι σχηματίζουν διπλά αστρικά συστήματα. Η κατάσταση περιπλέκεται, όμως, και από το γεγονός ότι δεν είναι πάντα τόσο προφανές τι είναι άστρο και τι πλανήτης. Αν, για παράδειγμα, ο Δίας ήταν δέκα φορές βαρύτερος, θα τον θεωρούσαμε άστρο, και τότε μαζί με το γνωστό μας άστρο, τον Ήλιο, θα ήταν ένα διπλό άστρο. Αυτές οι μεταβατικές μορφές μεταξύ άστρων –με την κλασική έννοια– και πλανητών αποκαλούνται καφέ νάνοι.

Αυτή η σχετικά μεγάλη παρουσία διπλών και πολλαπλών αστρικών συστημάτων οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται τα άστρα. Η αστρογένεση πραγματοποιείται με τη συσσωμάτωση ύλης μέσα σε μεγάλα νέφη αερίων και σκόνης και την εν συνεχεία συμπύκνωσή της λόγω της εσωτερικής βαρύτητας του ίδιου του νέφους. Η συμπύκνωση αυτή συνεπάγεται αυξανόμενη ταχύτητα περιστροφής και, κατά συνέπεια, αυξανόμενη τάση να αποκολληθούν μικρότερες συσσωματώσεις αερίων και σκόνης από το μεγάλο όγκο. Αυτές οι μικρότερες συσσωματώσεις μπορούν να μετατραπούν είτε σε πλανητικό σύστημα είτε σε ένα ή περισσότερα συνοδευτικά, αυτόνομα άστρα.

Κυλάει ο χρόνος το ίδιο γρήγορα στη Γη και στον Άρη;

Πριν από τη δημοσίευση της Θεωρίας της Σχετικότητας, η απάντηση θα ήταν κατηγορηματική: ο χρόνος κυλάει εξίσου γρήγορα και στους δύο πλανήτες. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά, γιατί –σύμφωνα με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας– ο ρυθμός με τον οποίο «τρέχει» ένα ρολόι εξαρτάται από το βαρυτικό πεδίο μέσα στο οποίο βρίσκεται, όπως επίσης και από την απόστασή του από τη συσσώρευση ύλης η οποία προκαλεί το πεδίο. Έτσι, όσο ισχυρότερο είναι ένα πεδίο τόσο πιο αργό είναι το ρολόι. Επειδή η Γη έχει μεγαλύτερη μάζα από τον Άρη, το βαρυτικό της πεδίο είναι ισχυρότερο και, σύμφωνα με υπολογισμούς, αναγκάζει το ρολόι στη Γη να χάνει 0,017 δευτερόλεπτα ανά γήινο έτος σε σχέση με τον Άρη. Και επειδή η Γη βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο, το ρολόι χάνει επιπλέον 0,106 δευτερόλεπτα το χρόνο.

Τέλος, σύμφωνα πάντα με την περίφημη θεωρία του Αϊνστάιν, το ρολόι χάνει 0,054 δευτερόλεπτα το χρόνο επειδή ο πλανήτης μας περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο ταχύτερα απ’ ό,τι ο Άρης. Επομένως, ένα ρολόι στη Γη χάνει 0,177 δευτερόλεπτα κάθε γήινο έτος σε σχέση με ένα ρολόι στον Άρη. Αν, δηλαδή, φανταστούμε έναν αστροναύτη που επιστρέφει στη Γη από τον Άρη μετά από πενήντα χρόνια, αυτός θα είναι κατά εννέα δευτερόλεπτα μεγαλύτερος σε ηλικία από τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Γιατί σταυρώνουμε τα χέρια μας όταν προσευχόμαστε;

Το σταύρωμα των χεριών ερμηνεύεται συνήθως με βάση την αντίληψη ότι με σταυρωμένα χέρια και κλειστά ή μισόκλειστα μάτια συγκεντρωνόμαστε καλύτερα για να προσευχηθούμε. Μια άλλη ερμηνεία είναι ότι οι σταυρωμένοι αντίχειρες σχηματίζουν ένα σταυρό, ενώ ταυτόχρονα οι παλάμες σχηματίζουν ένα κύπελλο για να υποδεχθούν τα ελέη του Θεού. Στην κατήχησή του, το 15ο αιώνα, ο Λούθηρος συνιστά το σταύρωμα των χεριών κατά την προσευχή στο τραπέζι του φαγητού.

Ωστόσο, το σταύρωμα των χεριών στην προσευχή το συναντάμε και σε μεσαιωνικές εικόνες – κατά πολύ προγενέστερες της εποχής του Λούθηρου. Στη Βίβλο δεν αναφέρεται τίποτε σχετικά με το σταύρωμα των χεριών κατά την προσευχή. Όπου γίνεται αναφορά σε στάσεις προσευχής στην Παλαιά Διαθήκη ή στις επιστολές του Παύλου, περιγράφεται η προσευχή με τα χέρια στραμμένα προς τον ουρανό ή σε γονυκλισία με χέρια και πόδια να ακουμπούν στο έδαφος.

Η –πιο εσωστρεφής– στάση με τα χέρια σταυρωμένα και το κεφάλι κατεβασμένο ανταποκρίνεται ίσως στην αντίληψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν να προσεύχονται σε συναγωγές ή σε δημόσιους χώρους, καθώς η ευλάβεια δεν είναι σωστό να επιδεικνύεται δημοσίως.

Πώς προέκυψε το κόκκινο χαλί;

Το στρώσιμο ενός χαλιού για την υποδοχή σημαντικών προσώπων είναι αρχαία παράδοση. Ο σκοπός ήταν τα τιμώμενα πρόσωπα να αποφύγουν να πατήσουν σε χώματα ή λάσπες. Στην τραγωδία του Αισχύλου «Αγαμέμνων» στρώνεται ένα κόκκινο χαλί για τον Αγαμέμνονα, τον ήρωα και νικητή του Τρωικού πολέμου. Το κόκκινο χρώμα είναι το χρώμα του αίματος και της ζωής, αλλά και ένα βασιλικό χρώμα.

Πόσες νοηματικές γλώσσες υπάρχουν;

Υπάρχουν περισσότερες από 100 νοηματικές γλώσσες στον κόσμο, οι οποίες αναπτύχθηκαν όπως περίπου και οι ομιλούμενες γλώσσες. Έχουν, όμως, αρκετά κοινά στοιχεία μεταξύ τους, κι έτσι οι κωφάλαλοι καταλαβαίνουν καλύτερα μια άλλη νοηματική γλώσσα απ’ ό,τι καταλαβαίνουν μια ξένη γλώσσα όσοι μιλούν.

Πιο είναι το μικρότερο ερπετό του κόσμου;

Το σαμιαμίθι Jaragua sphaero, που ζει στη Δομινικανή Δημοκρατία, έχει μήκος περίπου 16 χιλιοστά από το ρύγχος ως την άκρη της ουράς του. Χάρη στο μικρό του μέγεθος, το ερπετό κρύβεται εύκολα και δε χρειάζεται τόσο πολλή τροφή.

Γιατί τα μωρά κοιμούνται τόσο εύκολα στο αυτοκίνητο;

Πολλοί γονείς έχουν παρατηρήσει ότι τα ανήσυχα μωρά ηρεμούν σχετικά εύκολα όταν βρίσκονται σε ένα αυτοκίνητο που κινείται. Το φαινόμενο αυτό έχει μελετηθεί επιστημονικά σε πολλά πειράματα, στα οποία οι ερευνητές προσομοίωσαν το κούνημα ενός αυτοκινήτου εν κινήσει. Παρατηρήθηκε ότι τα μωρά φώναζαν πολύ λιγότερο.

Η εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι ότι η κίνηση του αυτοκινήτου θυμίζει στα βρέφη το κούνημα στην αγκαλιά της μητέρας. Όταν ένα βρέφος –του οποίου το νευρικό σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως– κουνιέται, η κίνηση αυτή διεγείρει το αισθητηριακό του σύστημα και δίνει στο παιδί την εντύπωση ότι δεν είναι μόνο του και παραμελημένο.

Μπορούμε να παράγουμε χρυσό τεχνητά;

Ο χρυσός και άλλα ευγενή μέταλλα μπορούν να κατασκευαστούν σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα ή σε έναν επιταχυντή σωματιδίων, όπου λόγω της πολύ υψηλής ενέργειας λαμβάνουν χώρα πυρηνικές αντιδράσεις. Ο υδράργυρος μετατρέπεται σχετικά εύκολα σε χρυσό με τη βοήθεια ακτινοβολίας, αλλά η διαδικασία είναι οικονομικά ασύμφορη. Το κόστος είναι πολύ υψηλό σε σχέση με το αποτέλεσμα.

Ποιο ήταν το πρώτο ηλεκτρονικό παιχνίδι;

Ο Άγγλος A.S. Douglas κατασκεύασε το 1952 το πρώτο ηλεκτρονικό παιχνίδι με γραφικά. Ήταν μια παραλλαγή της τρίλιζας, σε μια οθόνη 16 x 35 pixel. Ο υπολογιστής, που ονομαζόταν EDSAC, βρισκόταν στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.