ΡΩΤΗΣΤΕ ΜΑΣ

Ποια είναι η πιο μακρινή βολή;

Τι είδους αντικείμενο μπορεί να ρίξει κανείς πιο μακριά, και ποιος κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ;

Το αντικείμενο που μπορεί να ριχτεί πιο μακριά εδώ στη Γη είναι ένα ειδικά κατασκευασμένο φρίσμπι, που λέγεται aerobie flying ring. Τo παγκόσμιο ρεκόρ είναι 406 μέτρα και ανήκει στον Erin Hemmings από το 2003. Αυτό που περιορίζει την απόσταση της βολής είναι η βαρύτητα και η αντίσταση του αέρα. Η βαρύτητα έλκει το αντικείμενο προς τα κάτω και η αντίσταση του αέρα το «φρενάρει». Χάρη, όμως, στην αεροδυναμική του κατασκευή, το φρίσμπι «πλέει» στον αέρα.

Όπως ακριβώς το φτερό ενός αεροπλάνου λειτουργεί ανυψωτικά, έτσι και ένα φρίσμπι πετάει μακρύτερα στον αέρα απ’ ό,τι στο κενό. Η κατασκευή ενός aerobie flying ring βασίζεται στο κοινό φρίσμπι, αλλά δέχεται λίγο μικρότερη αντίσταση από τον αέρα. Ο δακτύλιός του είναι εξαιρετικά λεπτός, και η τρύπα στη μέση το κάνει να λειτουργεί σαν να έχει δυο ανυψωτικά πτερύγια. Η περιστροφή εξασφαλίζει σταθερότητα πτήσης και πορείας.

Στον κλασικό αθλητισμό, το ακόντιο είναι το όργανο ρίψης με τη μεγαλύτερη εμβέλεια. Το επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ είναι 98,48 μέτρα και ανήκει στον Τσέχο Jan Zelezny από το 1996.

Μοιάζουν οι ορεσίβιοι μεταξύ τους;

Από φωτογραφίες ανθρώπων που έχω δει από τα Ιμαλάΐα και τις Άνδεις, παρατήρησα ότι οι άνθρωποι και στις δυο περιοχές μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους. Έχουν την ίδια εθνολογική καταγωγή;

Ένα μέρος των χαρακτηριστικών αυτών οφείλεται στην προσαρμογή του ανθρώπου στο υψόμετρο, όπου ο αέρας είναι φτωχός σε οξυγόνο. Τόσο στις Άνδεις όσο και στα Ιμαλάια, οι άνθρωποι έχουν, π.χ., αναπτύξει φαρδύ στέρνο, με χώρο για μεγάλους πνεύμονες. Το γεγονός, ωστόσο, ότι μοιάζουν ακόμα και στα φυσιογνωμικά τους χαρακτηριστικά οφείλεται στο ότι οι πρόγονοι των Ινδιάνων ήταν Ασιάτες που μετανάστευσαν στην Αμερική.

Αυτό αποδεικνύουν έρευνες πάνω στη γλώσσα, αλλά και στο DNA και στα δόντια των σημερινών Ινδιάνων και των Καναδών Εσκιμώων. Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι οι μετανάστες πέρασαν στην Αμερική από το Βερίγγειο Πορθμό, ίσως κατά περιόδους, πριν από 25.000 έως 12.000 χρόνια, τότε που η Αλάσκα ήταν ενωμένη με τη Σιβηρία.

Ωστόσο στα τέλη του 1990 είχαμε ένα νέο, απροσδόκητο αποτέλεσμα ανάλυσης DNA, που έδειξε ότι οι Ινδιάνοι είχαν κάποια κοινά γενετικά χαρακτηριστικά με τους Ευρωπαίους. Το πώς αυτό συνέβη είναι δύσκολο να εξηγηθεί. Ίσως να υπήρξε κάποιο ευρωπαϊκό στοιχείο ανάμεσα στα πρώτα μεταναστευτικά κύματα προς την Αμερική, ένα στοιχείο που πλέον έχει εξαφανιστεί στην Ασία, αλλά διατηρήθηκε στην Αμερική.

Γιατί υπάρχουν τόσες γλώσσες στον κόσμο;

Ποιος είναι ο λόγος της ύπαρξης τόσο πολλών διαφορετικών γλωσσών στη Γη, και πόσο επηρεάστηκε η εξέλιξη του ανθρώπου από το γεγονός αυτό;

Ορισμένοι ανθρωπολόγοι εκτιμούν ότι οι πρώτες γλώσσες έχουν τις ρίζες τους στις λεγόμενες αρχέγονες γλώσσες των ομάδων του Homo sapiens που ζούσαν στην Αφρική πριν από 150.000 περίπου χρόνια. Όταν ομάδες Homo sapiens μετανάστευσαν από την Αφρική και εγκαταστάθηκαν στην Ασία και στην Ευρώπη, πήραν μαζί τους και τις γλώσσες τους, οι οποίες στη συνέχεια μετεξελίχθηκαν χωριστά η μία από την άλλη.

Σύμφωνα με τον καθηγητή γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου του Berkeley της Καλιφόρνια John Mc Whorther, η γλώσσα λειτουργεί σαν ένας ζωντανός οργανισμός και είναι στη φύση της να εξελίσσεται, όπως εξελίχθηκε βιολογικά και ο άνθρωπος ως είδος.

Κατά συνέπεια, το περιβάλλον στο οποίο ρίζωσαν οι διάφορες ανθρώπινες ομάδες, ο τρόπος ζωής τους, οι κλιματικές συνθήκες κτλ. συνέβαλλαν στην εξέλιξη των γλωσσών σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Εάν θα ήταν δυνατόν οι ομάδες των αρχέγονων προγόνων μας να συνέχιζαν να μένουν κοντά η μία στην άλλη, κατά πάσα πιθανότητα θα συνέχιζαν να μιλούν και την ίδια γλώσσα. Όμως η διασπορά, με το χρόνο είχε ως φυσικό αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων γλωσσών. Αν κανείς πολλαπλασιάσει το φαινόμενο αυτό με τις ανθρώπινες φυλές που υπάρχουν στη Γη, εύκολα καταλαβαίνει γιατί σήμερα υπάρχουν περίπου 6.000 γλώσσες στον κόσμο. Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι κάποτε στην ανθρώπινη ιστορία υπήρχαν τουλάχιστον 100.000 γλώσσες και ότι περίπου το 90% από αυτές έχουν εξαφανιστεί.

Εκτιμούν, επίσης, ότι στα επόμενα 100 χρόνια θα υπάρχουν μόλις 500 γλώσσες στον κόσμο, κυρίως γιατί οι «μεγάλες» γλώσσες, όπως τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα πορτογαλικά, τα αραβικά, τα ρωσικά και τα κινέζικα, «καταβροχθίζουν» τις υπόλοιπες. Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς πόσο διαφορετική θα ήταν η εξέλιξη του ανθρώπου εάν όλοι οι άνθρωποι μιλούσαν την ίδια γλώσσα από την εποχή του Homo sapiens. Πιθανότατα όμως θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αρκετές διαμάχες και πόλεμοι ανά τους αιώνες.

Δαμάζονται οι ζέβρες;

Άκουσα κάπου ότι οι ζέβρες δε δαμάζονται; Είναι αλήθεια;

Παρ’ ότι έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, ποτέ δεν κατάφερε κανείς να δαμάσει ζέβρες. Μεμονωμένα ζώα έχουν εκπαιδευτεί να ιππεύονται ή να σέρνουν άμαξες, αλλά πρόκειται για πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Για να μπορέσει κανείς να δαμάσει ένα ζώο με επιτυχία, θα πρέπει το ζώο να είναι κοινωνικό, ώστε να μπορεί να αποδεχτεί τον άνθρωπο σαν καθοδηγητή της αγέλης, και παράλληλα να έχει σχετικά ήρεμο χαρακτήρα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις ζέβρες είναι το ταμπεραμέντο τους. Είναι απρόβλεπτα ζώα και συχνά επιτίθενται, αν κάποιος δεν τους αρέσει.

Έτσι, στους ζωολογικούς κήπους των ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι ζέβρες, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ζώο, ευθύνονται για τους περισσότερους τραυματισμούς φροντιστών των ζώων. Στα τέλη του 19ου αιώνα, τα εξωτικά κατοικίδια ζώα ήταν της μόδας στους κύκλους της αγγλικής αριστοκρατίας και ο εκκεντρικός αριστοκράτης λόρδος Walter Rothschild κατάφερε να εκπαιδεύσει ζέβρες να σέρνουν μια μικρή άμαξα. Για ένα διάστημα περιδιάβαινε στο Λονδίνο με την αλλόκοτη άμαξά του, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει, αφού οι ζέβρες συχνά επιχειρούσαν να δαγκώσουν τους περαστικούς.

Την ίδια εποχή, στη Νότια Αφρική, προσπάθησαν να εκπαιδεύσουν ζέβρες στην υπερπήδηση εμποδίων – κάτι που ποτέ δε στέφθηκε από ιδιαίτερη επιτυχία. Από τη μια, τα ζώα αργούσαν πάρα πολύ να συνηθίσουν τον αναβάτη, και από την άλλη, πηδούσαν τα εμπόδια αποκλειστικά και μόνο όταν το ήθελαν τα ίδια.

Πώς συμπεριφέρεται ένα κερί σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας;

Μπορούμε ν’ ανάψουμε ένα κερί σ’ ένα διαστημόπλοιο;

Γεγονός είναι ότι οι αστροναύτες τόσο στα διαστημικά λεωφορεία όσο και στο διαστημικό σταθμό Mir έκαναν πειράματα με ζωντανή φλόγα. Τα αποτελέσματα όμως ήταν διαφορετικά απ’ ό,τι στη Γη. Τη στιγμή ακριβώς που άναβαν το κερί, η φλόγα είχε χρώμα ανοιχτό κίτρινο και σφαιρικό σχήμα. Μετά από 8-10 δευτερόλεπτα το κίτρινο χρώμα εξαφανιζόταν και η φλόγα γινόταν μπλε και έπαιρνε ημισφαιρικό σχήμα. Στη συνέχεια το ημισφαίριο αυτό μίκραινε σε μέγεθος και σε ένταση, μέχρι που το φως έσβηνε – κάτι που κατά κανόνα συνέβαινε μετά από λίγα λεπτά, ανάλογα, κάθε φορά, με τη σύσταση του κεριού και την περιεκτικότητα του αέρα σε οξυγόνο. Αυτό οφείλεται στο ότι η καύση δημιουργεί διοξείδιο του άνθρακα, που είναι πιο βαρύ από τον αέρα.

Στη Γη, το διοξείδιο του άνθρακα πάει πάντα προς τα κάτω λόγω της βαρύτητας, αλλά σ’ ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα παραμένει γύρω από τη φλόγα, η οποία όλο και αδυνατίζει, μέχρι που τελικά σβήνει.

Γιατί επιδεινώνεται η όραση;

Σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους η όραση επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Πόσο χειροτερεύει η όραση και σε τι οφείλεται αυτό;

Έρευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι ο άνθρωπος, μετά την ηλικία των 40 ετών, χρειάζεται διπλάσια ποσότητα φωτός κάθε 13 χρόνια. Ένας 53χρονος χρειάζεται, δηλαδή, διπλάσιο φως από έναν 40χρονο κτλ. Η επιδείνωση της όρασης με το πέρασμα του χρόνου οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι μειώνεται η φωτοευαισθησία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα και η ικανότητα διάκρισης των αντιθέσεων του φωτός. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι συρρικνώνεται η κόρη του ματιού. Όπως ατροφούν πολλά άλλα μέρη του σώματος, έτσι μικραίνει και το μέγεθος της κόρης.

Κατά μέσο όρο, η διάμετρος της κόρης ενός 20χρονου είναι 4,7 χιλιοστά, ενώ σ’ έναν 80χρονο έχει συρρικνωθεί στα 2,3 χιλιοστά. Η συρρίκνωση είναι ακόμη μεγαλύτερη τη νύχτα, και πολλοί είναι αυτοί που αισθάνονται ότι, με την πάροδο των ετών, έχει επιδεινωθεί κυρίως η νυχτερινή τους όραση.

Επιπλέον, επιδεινώνεται και η ικανότητα διάκρισης των χρωμάτων, καθώς ο φακός απορροφά όλο και περισσότερο τα μπλε χρώματα, με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς τα πάντα μέσα σε μια κιτρινωπή σκιά. Κι ενώ δεν μπορούν να γίνουν πολλά όσον αφορά τη συρρίκνωση της ίριδας, έρευνες στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης δίνουν ελπίδες για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα επιβραδύνουν ή θα επιδιορθώνουν τη φθορά του φακού.

Γιατί τα μπαλόνια με ήλιον χάνουν πάντα αέριο;

Παρ’ όλο που δεν υπάρχει τρύπα σ’ ένα μπαλόνι ηλίου, αυτό χάνει το περιεχόμενό του μετά από λίγο καιρό. Για ποιο λόγο;

Κι όμως, τα μπαλόνια ηλίου ξεφουσκώνουν γιατί έχουν τρύπες, όπως και τα άλλα μπαλόνια – η διαφορά είναι απλά στο μέγεθος της τρύπας. Τα μπαλόνια με ήλιον κατασκευάζονται κατά κανόνα από ένα είδος πλαστικού που αποτελείται από μεγάλες μοριακές αλυσίδες. Τα μόρια αυτά είναι αρκετά ασύμμετρα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμπιεστούν με 100 % πυκνότητα. Γι’ αυτό, δημιουργούνται εύκολα μικρές σχισμές, που όμως είναι πολύ μικροσκοπικές για να μπορούν να διαφύγουν από κει τα μόρια του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Αντίθετα, τα άτομα του ηλίου μπορούν να διαφύγουν, αν έρθουν σε επαφή με το άνοιγμα με τον κατάλληλο τρόπο. Έτσι, το ήλιο διαρρέει πολύ αργά, άτομο προς άτομο.

Έχουν επιτυχία οι υιοθεσίες στο ζωικό βασίλειο;

Γιατί αναλαμβάνουν τα ζώα να γίνουν θετές μητέρες για άλλα είδη; Πετυχαίνουν τέτοιες υιοθεσίες;

Όταν ένα θηλυκό υιοθετεί το μικρό ενός άλλου είδους, αυτό οφείλεται κατά κανόνα στο ότι δεν ξεχωρίζει τη διαφορά. Πιστεύει, με άλλα λόγια, ότι το μικρό είναι δικό του. Αυτό συμβαίνει ειδικά όταν το θηλυκό μόλις έχει γεννήσει, και επομένως έχει ισχυρό κίνητρο για να φροντίσει ένα νεογέννητο.

Ωστόσο, η υιοθεσία στέφεται με επιτυχία μόνο αν το μικρό δε μυρίζει ή συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από τα δικά της. Επιπλέον, θα πρέπει το μικρό να είναι κάπως μεγαλύτερο σε ηλικία, ώστε να μη χρειάζεται μητρικό γάλα. Απεναντίας, όταν η πιο σημαντική ανάγκη είναι η φροντίδα, τότε ακόμα και οι πιο απρόσμενες υιοθεσίες μπορούν να έχουν επιτυχία.

Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα είναι ένας μικρός ιπποπόταμος, που υιοθετήθηκε από μια τεράστια χελώνα ηλικίας 120 ετών σε ένα πάρκο στην Κένυα. Τα ζώα είναι αχώριστα – κολυμπούν, τρώνε και κοιμούνται μαζί. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο λόγος για τον οποίο επέλεξαν το ένα το άλλο είναι ότι έχουν το ίδιο σκούρο γκρι χρώμα.

Λειτουργεί ο κώδικας Μορς στο διάστημα;

Αν, θεωρητικά, είχαμε έναν εξαιρετικά ελαφρύ σωλήνα με μήκος ενός έτους φωτός, θα ήταν δυνατό να «χτυπήσουμε» ένα μήνυμα σε κώδικα Μορς που θα έφτανε ακαριαία, και έτσι να επικοινωνούμε ταχύτερα από το φως;

Η σκέψη είναι δελεαστική, αλλά δεν ισχύει, καθώς δεν υπάρχει κανένα υλικό που να είναι απολύτως συμπαγές. Τα άτομα του σωλήνα συνδέονται μεταξύ τους με ηλεκτρικές δυνάμεις που μπορούμε να τις φανταστούμε σαν μικρά ελατήρια. Γι αυτό κι ένα χτύπημα Μορς μεταδίδεται πολύ πιο αργά από την ταχύτητα του φωτός. Ακόμα και αν κατασκευάζαμε το σωλήνα από διαμάντι, που είναι ένα εξαιρετικά συμπαγές υλικό, το μήνυμα θα μεταδιδόταν με μόλις 12 χλμ. το δευτερόλεπτο. Θα έπαιρνε τότε 25.000 χρόνια μέχρι το μήνυμα να φτάσει στην άλλη άκρη του σωλήνα.

Πότε κατασκευάστηκε το πρώτο αποχετευτικό σύστημα;

Από πότε χρονολογούνται οι πρώτοι υπόνομοι και ποιος τους κατασκεύασε;

Το αρχαιότερο αποχετευτικό σύστημα είναι αυτό των Βαβυλώνιων, και κατασκευάστηκε περί το 4.000 π Χ.. Οι υπόνομοι απομάκρυναν από τους δρόμους το νερό της βροχής, αλλά και μεμονωμένα σπίτια ήταν συνδεδεμένα με το δίκτυο.

Ωστόσο, το πρώτο ολοκληρωμένο υπόγειο αποχετευτικό σύστημα κατασκευάστηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, για να απομακρύνει τα λύματα από τα λουτρά και τις τουαλέτες. Οι πρώτοι υπόνομοι κατασκευάστηκαν κάτω από τη Ρώμη γύρω στο 800 π.Χ. Το δίκτυο, για πολλούς αιώνες, προοριζόταν αποκλειστικά για τα δημόσια κτίρια, αλλά γύρω στο 100 μ.Χ. επετράπη η σύνδεση και ιδιωτικών κατοικιών.

Το ρωμαϊκό αποχετευτικό σύστημα δεν ήταν μόνο πολύ προηγμένο, αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα, το νερό από τα δημόσια λουτρά συχνά ανακυκλωνόταν και χρησιμοποιούνταν στις τουαλέτες, πριν καταλήξει στους μεγάλους υπονόμους, οι οποίοι χύνονταν στον Τίβερη.