ΡΩΤΗΣΤΕ ΜΑΣ

Πειράζει να πίνουμε πολύ νερό;

Ακούμε συχνά ότι πρέπει να πίνουμε πολύ νερό όταν αθλούμαστε. Μπορεί ποτέ να μας βλάψει το πολύ νερό;

Αμερικανικές έρευνες δείχνουν ότι η λεγόμενη υπονατριαιμία (πτώση των επιπέδων του νατρίου στο αίμα) παρατηρείται συχνά σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Στο Μαραθώνιο του Χιούστον, το 2000, εξέτασαν τους 55 δρομείς που χρειάστηκαν βοήθεια, για να αναλύσουν τους λόγους της κατάρρευσής τους. Αποδείχτηκε ότι 21 από αυτούς παρουσίαζαν υπονατριαιμία. Ο Δανός φυσιολόγος αθλητών Eskild Ebbesen εκτιμά ότι σχεδόν το 20% των δρομέων σε ένα μαραθώνιο παθαίνει υπονατριαιμία.

Αυτό οφείλεται στο ότι με την εφίδρωση το σώμα χάνει υγρά αλλά και άλατα. Αν κανείς αντικαθιστά μόνο τα υγρά πίνοντας νερό –και, ακόμη περισσότερο, αν καταναλώσει υπερβολική ποσότητα–, η συγκέντρωση αλάτων σύντομα πέφτει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Ακόμη και στην καθημερινή μας ζωή μπορεί να μας βλάψει το πολύ νερό, ιδιαίτερα αν πιούμε μεγάλες ποσότητες σε μικρό χρονικό διάστημα. Φυσιολογικά, ένας ενήλικας χρειάζεται 2-2,5 λίτρα υγρών την ημέρα, και λίγο περισσότερο σε περίπτωση καύσωνα, οπότε συνιστάται να καταναλώνουμε και περισσότερο αλάτι.

Υπάρχουν «λακκούβες» στον αέρα;

Τι είναι τα κενά αέρος και πόσο κινδυνεύουν τα αεροπλάνα απ’ αυτά;

Στον αέρα δεν υπάρχουν πραγματικά «κενά» ή «οπές» (air pockets). Με τους όρους αυτούς χαρακτηρίζουμε τα καθοδικά ρεύματα αέρα που είναι ισχυρότερα από την ανυψωτική δύναμη ενός αεροσκάφους. Όταν το αεροπλάνο εκτίθεται σε ένα τέτοιο ρεύμα, κάνει μια απότομη καθοδική κίνηση, η οποία στους επιβαίνοντες δημιουργεί την αίσθηση της πτώσης.

Παρ’ όλο που τα «κενά αέρος» μπορεί να μας φαίνονται βίαια, στην πραγματικότητα η πτώση είναι πολύ μικρή – τις περισσότερες φορές, μόλις μερικά εκατοστά. Σε μια πτώση δύο μέτρων, όλα τα αντικείμενα που δεν είναι στερεωμένα, καθώς και οι επιβάτες που δε φορούν ζώνη θα μπορούσαν να πεταχτούν στην οροφή της ατράκτου. Κάτι τέτοιο, όμως, συμβαίνει πολύ σπάνια.

Τα κενά αέρος δεν είναι επικίνδυνα ούτε για το αεροπλάνο ούτε για τους επιβαίνοντες. Όλα τα σύγχρονα αεροπλάνα είναι κατασκευασμένα έτσι, ώστε να μπορούν να αντέχουν στις δυνάμεις που ασκούνται από τα ρεύματα αέρος σε μεγάλα ύψη. Ο φόβος που νιώθουν πολλοί από εμάς οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αντιδρούν ενστικτωδώς στην αίσθηση της πτώσης. Μόλις νιώσουμε να πέφτουμε, καταλαμβανόμαστε από πανικό.

Πότε ενηλικιωνόμαστε;

Υπάρχουν κάποια βιολογικά σημάδια για το τέλος της εφηβείας και την αρχή της ενηλικίωσης;

Η μετάβαση από το στάδιο της εφηβείας στην ενηλικίωση είναι πρωτίστως ένας συνδυασμός κοινωνικών, ψυχολογικών και σωματικών παραγόντων. Ανάλογα με το πολιτιστικό πλαίσιο της κοινωνίας στην οποία ζει κανείς, μπορεί να θεωρηθεί ενήλικος όταν πιάνει, για παράδειγμα, δουλειά, μετακομίζει από το πατρικό σπίτι, παντρεύεται ή αποκτά παιδιά.

Κάτι το οποίο αυτόματα συνδέει κανείς με τη νεαρή ηλικία, είναι η τάση των εφήβων να πηγαίνουν αργά για ύπνο και να κοιμούνται μέχρι αργά το πρωί. Μια νέα έρευνα δείχνει ότι οι συνήθειες του ύπνου μπορούν να αποτελέσουν έναν καλό βιολογικό δείκτη του τέλους της εφηβείας.

Ο Till Ronnerberg, ερευνητής ύπνου στο τμήμα Ερευνητικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, διεξήγαγε το 2004 μια έρευνα σε 25.000 άτομα στη Γερμανία και στην Ελβετία. Παρακολούθησε πότε πήγαιναν τα άτομα αυτά για ύπνο και πότε ξυπνούσαν όταν δεν έπρεπε να πάνε στη δουλειά ή στο σχολείο την επομένη, και με βάση αυτά τα δεδομένα υπολόγισε πού βρισκόταν το μέσο χρονικό σημείο του βραδινού τους ύπνου. Αποδείχθηκε ότι το μέσο χρονικό σημείο κατά την πορεία της εφηβείας μετακινούνταν όλο και πιο αργά. Εντελώς ξαφνικά, όμως, η καμπύλη αυτή άρχιζε να πέφτει, καθώς τα άτομα που συμμετείχαν στο πείραμα άρχιζαν να κοιμούνται νωρίτερα και να σηκώνονται νωρίτερα το πρωί.

Ο Till Ronnerberg πιστεύει ότι οι συνήθειες του ύπνου των εφήβων αντικατοπτρίζουν θεμελιώδεις σωματικές αλλαγές και δεν οφείλονται απλώς στο γεγονός ότι τα νεαρά άτομα είναι πολύ ανήσυχα για να πάνε να κοιμηθούν ή ότι δεν έχουν όρεξη να σηκωθούν το πρωί. Γιατί οι αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου συμβαίνουν ενάμισι χρόνο νωρίτερα στα κορίτσια, πράγμα που συμφωνεί με το γεγονός ότι γενικά τα κορίτσια αναπτύσσονται νωρίτερα. Αν η θεωρία αυτή ισχύει, τα κορίτσια ενηλικιώνονται όταν γίνονται 19,5 χρόνων, ενώ τα αγόρια «γίνονται άντρες» στην ηλικία των 20,9 χρόνων.

Αυτή και άλλες παρόμοιες έρευνες έχουν οδηγήσει, μεταξύ άλλων, στο συμπέρασμα ότι η διδασκαλία στο γυμνάσιο και το λύκειο καλό θα ήταν να αρχίζει πιο αργά το πρωί.

Ποιος ήχος είναι ο πιο δυνατός;

Ξέρουμε ποιος είναι ο πιο δυνατός ήχος που μπορεί κανείς να ακούσει στη Γη;

Ο πιο δυνατός γνωστός ήχος είναι πιθανότατα ο θόρυβος της εκτόξευσης του διαστημικού λεωφορείου. Η έντασή του υπολογίζεται σε τουλάχιστον 200 ντεσιμπέλ (db), αλλά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επακριβώς, καθώς είναι τεχνικά αδύνατο να τοποθετηθεί ένας μετρητής ήχου κάτω από τους πυραυλοκινητήρες. Ούτε θα ήταν φρόνιμο να βιώσει κανείς μια τέτοια ηχητική εμπειρία, γιατί θα έχανε ακαριαία την ακοή του.

Η κλίμακα της έντασης του ήχου είναι λογαριθμική, πράγμα που σημαίνει ότι μια αύξηση της τάξεως των 10 db ισοδυναμεί με διπλασιασμό της πραγματικής έντασης του ήχου. Όταν ένα Boeing 747 απογειώνεται, η ένταση του ήχου ανέρχεται στα 140 db. Επομένως, το διαστημικό λεωφορείο «βρυχάται» 64 φορές πιο δυνατά.

Στο ζωικό βασίλειο, η φάλαινα φυσητήρας θεωρείται πως είναι το ζώο που παράγει το δυνατότερο φυσικό ήχο. Με τη βοήθεια ενός ειδικού οργάνου στο ρύγχος της, δημιουργεί έναν πολύ ισχυρό και κατευθυνόμενο ήχο, η ένταση του οποίου αντιστοιχεί σε 170 db στον αέρα, όσο δηλαδή ένας πυροβολισμός τουφεκιού στην ίδια την κάννη που εκπυρσοκροτεί. Η φάλαινα χρησιμοποιεί τον ήχο για ηχοεντοπισμό και για να παραλύει τη λεία της.

Γιατί πεθαίνουν οι μέλισσες αφού κεντρίσουν;

Οι μέλισσες δεν επιβιώνουν μετά από ένα κέντρισμα, κάτι που δε φαίνεται και πολύ πρακτικό. Γιατί λοιπόν το θέλησε έτσι η φύση;

Το κέντρισμα της μέλισσας είναι μια απίστευτα αποτελεσματική άμυνα. Δε χρειάζονται πολλά τσιμπήματα, για να τραπεί σε φυγή ακόμη και το μεγαλύτερο ζώο. Παρ’ όλα αυτά όμως, μπορεί να φαίνεται παράξενο από καθαρά βιολογική άποψη, αφού η μέλισσα που κεντρίζει πεθαίνει λόγω της επίθεσής της. Ωστόσο, αν παρατηρήσει κανείς το πώς είναι δομημένη η κοινωνία των μελισσών, θα δει ότι οι επιθέσεις αυτοκτονίας μπορούν να εξηγηθούν.

Γιατί τα περισσότερα μέλη μιας κοινωνίας μελισσών είναι στείρες εργάτριες, που δεν μπορούν να κάνουν απογόνους. Οι μέλισσες μπορούν να συγκριθούν με τα λευκά αιμοσφαίρια του ανθρώπινου αίματος, που σκοπό έχουν να επιτίθενται στους μικροοργανισμούς που εισβάλλουν στο σώμα μας. Αυτό, κατά κανόνα, τους κοστίζει τη ζωή – καταπολεμά όμως τις μολύνσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο, μια επίθεση σημαίνει το θάνατο για πολλές εργάτριες, αλλά ταυτόχρονα και τη σωτηρία της βασίλισσας της κυψέλης. Και επειδή εκείνη είναι η μόνη που μπορεί να αποκτήσει απογόνους, είναι αυτονόητο ότι πρέπει πάση θυσία να επιβιώσει.

Υπάρχει, όμως, κι άλλος ένας λόγος γι’ αυτές τις επιθέσεις-καμικάζι. Χάρη σε μία άρθρωση στο πίσω μέρος του σώματος, το κεντρί μαζί με τους μυς του και το δηλητηριώδη αδένα παραμένουν στην πληγή, όπου συνεχίζουν να χύνουν δηλητήριο. Παράλληλα, εκλύουν μία ιδιαίτερη οσμή, που καλεί και άλλες μέλισσες να επιτεθούν.

Γιατί τα μικρά παιδιά βάζουν στο στόμα τους τα πάντα;

Είναι έμφυτο στα παιδιά να βάζουν στο στόμα τους οτιδήποτε; Σε τι οφείλεται αυτή η συνήθεια;

Πρώτα πρώτα, τα μικρά παιδιά βάζουν πράγματα στο στόμα τους, επειδή τους αρέσει. Με τη συνήθεια αυτή, όμως, ακολουθούν μια απαραίτητη διαδικασία προκειμένου να γνωρίσουν τον κόσμο.

Όταν εμείς οι ενήλικες αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, λέμε ότι «τον βλέπουμε», αλλά -όπως παρατηρεί ο Γάλλος φιλόσοφος Maurice Merleau-Ponty- δε θα μπορούσαμε να «βλέπουμε» ό,τι υπάρχει γύρω μας, αν στα πρώιμα στάδια της ζωής μας είχαμε γνωρίσει τον κόσμο μόνο μέσω της όρασης. Θεωρούμε, για παράδειγμα, πως μπορούμε να δούμε ότι δύο μέτρα μπροστά μας υπάρχει ένας αδιαπέραστος τοίχος. Ωστόσο, αυτή η επίγνωση είναι αποτέλεσμα προηγούμενων εμπειριών, που αποκτήσαμε μέσω της αφής, και βασίζεται σε κάτι που έχει εμπεδωθεί μέσα μας κατά την παιδική μας ηλικία, όταν ψηλαφίζαμε κάθε αντικείμενο που βρίσκαμε μπροστά μας, για να κατανοήσουμε πώς είναι. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να αποκτήσουμε μια εμπειρία του κόσμου στην αρχή της ζωής μας μέσω της όσφρησης, της γεύσης και της αφής. Με αυτή την έμφυτη τάση να βάζουν όσο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου μπορούν στο στόμα τους, τα μικρά παιδιά μυρίζουν, γεύονται και αγγίζουν τα πράγματα ταυτόχρονα.

Για να διασφαλιστεί, λοιπόν, αυτό, στα παιδιά η μεγαλύτερη απόλαυση επικεντρώνεται στο στόμα. Πολύ αργότερα αρχίζουμε να ικανοποιούμαστε με το να παρατηρούμε τα πράγματα από απόσταση – όπως, για παράδειγμα, βλέποντας τηλεόραση.

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι ευερέθιστοι;

Θα ήθελα να μάθω τι είναι αυτό που κάνει ορισμένους ανθρώπους να έχουν ευέξαπτο χαρακτήρα. Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να διακρίνουμε έναν τέτοιο άνθρωπο;

Η ιδιοσυγκρασία, όπως και άλλες πλευρές της προσωπικότητάς μας, οφείλεται στη συνδυασμένη επίδραση των γονιδίων μας και του περιβάλλοντος. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ορισμένα γονίδια που σχετίζονται με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας.

Το 2002, Νεοζηλανδοί επιστήμονες απέδειξαν ότι, αν επέλθει μετάλλαξη στο λεγόμενο γονίδιο ΜΑΟΑ, οι πιθανότητες να εκδηλώσει το άτομο επιθετικότητα ή βιαιότητα είναι αυξημένες.

Η ανδρική ορμόνη, η τεστοστερόνη, έχει επίσης αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιδιοσυγκρασίας. Αν κατά την ενδομήτρια ζωή εμφανιστούν υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα, μπορούν να επηρεάσουν την προσωπικότητα, ώστε να εκδηλώσει αργότερα μια ευέξαπτη ιδιοσυγκρασία Μάλιστα, η τεστοστερόνη κάνει επίσης «το δάχτυλο της βέρας», τον παράμεσο, να μεγαλώνει περισσότερο. Σε αυτό το αποτέλεσμα κατέληξε μία έρευνα που έκανε πρόσφατα ο καθηγητής Peter Hurd του πανεπιστημίου της Alberta. Οι έρευνές του επιβεβαιώνουν ότι οι άντρες που έχουν τον παράμεσο μακρύτερο από το δείκτη είναι πιο επιθετικοί.

Πόσο ογκώδης ήταν ο πρώτος υπολογιστής;

Οι παλιοί υπολογιστές ήταν τεράστιοι. Πόσο μεγάλος ήταν ο πρώτος υπολογιστής και πότε κατασκευάστηκε;

Ο πρώτος πλήρως ηλεκτρονικός υπολογιστής στον κόσμο ήταν ο ENIAC, που τέθηκε σε λειτουργία το 1946. Ο υπολογιστής είχε παραγγελθεί από τον αμερικανικό στρατό κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, προκειμένου να υπολογίζει τις τροχιές των βλημάτων. Οι υπολογισμοί αυτοί έπαιρναν πολλές μέρες να γίνουν με το χέρι, ενώ ο ENIAC τους διεκπεραίωνε σε κλάσμα δευτερολέπτου. Σε ένα δευτερόλεπτο μπορούσε να κάνει 5.000 προσθέσεις ή αφαιρέσεις, 357 πολλαπλασιασμούς ή 35 διαιρέσεις.

Δυστυχώς, όμως, ο προγραμματισμός του υπολογιστή παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες. Κάθε φορά που έπρεπε να εκτελέσει μια εντολή, οι τεχνικοί ήταν αναγκασμένοι να αλλάζουν αμέτρητες συνδέσεις και να γυρίζουν πολλούς διακόπτες. Επιπλέον, έπιανε και πολύ χώρο. Ο ENIAC καταλάμβανε 167 τετραγωνικά μέτρα -όσο δηλαδή ένα μεγάλο σπίτι- και ζύγιζε σχεδόν 30 τόνους.

Πώς το σώμα μετατρέπει το φαγητό σε ενέργεια;

Τρώμε για να πάρουμε ενέργεια, αλλά πώς μετατρέπει το σώμα μας το φαγητό σε ενέργεια;

Το φαγητό διασπάται σε επιμέρους συστατικά στο γαστρεντερικό σωλήνα, απ’ όπου οι θρεπτικές ουσίες απορροφώνται, περνούν στο αίμα και διανέμονται στον οργανισμό. Εκεί τα θρεπτικά στοιχεία των τροφών διασπώνται σε όλο και μικρότερα μόρια, μέσω της οξείδωσης. Αυτό σημαίνει ότι τα διάφορα μόρια περνούν από ένα επίπεδο ενέργειας σε ένα άλλο, κατώτερο. Η ενέργεια που απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια αυτών των χημικών αντιδράσεων τροφοδοτεί μια σειρά από κυτταρικές διεργασίες που απαιτούν την κατανάλωση ενέργειας. Η όλη διαδικασία κατευθύνεται και ελέγχεται από πολυάριθμα ένζυμα.

Τα παραγόμενα υποπροϊόντα είναι διοξείδιο του άνθρακα και νερό, καθώς και εκκρίματα όπως το ουρικό οξύ, που αποβάλλονται με την εφίδρωση και την ούρηση. Επιπλέον, υπάρχει μια απώλεια ενέργειας, η οποία μετατρέπεται σε θερμότητα, που κρατάει το σώμα μας ζεστό.

Μπορούν δύο γεγονότα να συμβούν ταυτόχρονα;

Ο Αϊνστάιν κατήργησε την έννοια του απόλυτου ταυτοχρονισμού. Τι σημαίνει αυτό;

Απλά σημαίνει ότι δύο γεγονότα που συμβαίνουν ταυτόχρονα για έναν παρατηρητή, δε συμβαίνουν ταυτόχρονα και για έναν άλλο, ο οποίος κινείται με σταθερή ταχύτητα σε σχέση με τον πρώτο. Πριν από τον Αϊνστάιν, η απάντηση στο ερώτημα αυτό ήταν πάντοτε καταφατική. Όμως, με τη θεωρία της σχετικότητας και τη γνώση ότι η ταχύτητα του φωτός είναι πάντα η ίδια για όλους, η ιδέα περί απόλυτου ταυτοχρονισμού κατέρρευσε. Ο Αϊνστάιν εξήγησε γιατί συμβαίνει αυτό, με τη βοήθεια ενός πολύ γνωστού νοητικού πειράματος (επάνω σκίτσο), με ένα τρένο που κινείται με μεγάλη ταχύτητα, όταν κάποια στιγμή κεραυνοί χτυπούν το μπρος και το πίσω μέρος του.

Τη στιγμή που πέφτουν οι κεραυνοί, ο παρατηρητής στην αποβάθρα τυχαίνει να βρίσκεται στο μέσο της απόστασης από το μπροστινό και το πίσω μέρος του τρένου. Επειδή το φως των δύο κεραυνών, που κινείται με την ίδια ταχύτητα, διανύει την ίδια απόσταση μέχρι να τον φτάσει, ο παρατηρητής θεωρεί ότι και οι δύο κεραυνοί έπεσαν ταυτόχρονα.

Αντίθετα, για τον παρατηρητή στο τρένο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επειδή το τρένο κινείται προς τα δεξιά, ο παρατηρητής που βρίσκεται στο μέσο του τρένου απομακρύνεται από το φως του κεραυνού Α και πλησιάζει προς το φως του κεραυνού Β. Γι’ αυτό και βλέπει τον κεραυνό Β πριν από τον κεραυνό Α. Γνωρίζοντας, όμως, ότι η ταχύτητα του φωτός είναι σταθερή, συμπεραίνει ότι ο κεραυνός Β έπεσε πρώτα.

Ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Μα… και οι δύο! Το αν δύο γεγονότα είναι ταυτόχρονα ή όχι εξαρτάται από το παρατηρητή που τα εξετάζει.