admin

Ανεβαίνει ήδη η στάθμη των ωκεανών;

Πολλές φορές ακούμε ότι η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει λόγω των πάγων που λιώνουν. Φαίνεται ήδη αυτό σήμερα, και ποιες είναι οι προοπτικές;

Από το 1900, η παγκόσμια στάθμη των ωκεανών έχει ανέβει από 10 έως 20 εκατοστά, εκ των οποίων η άνοδος 3 εκατοστών επήλθε μόνο μεταξύ του 1993 και του 2003. Από χρόνο σε χρόνο εμφανίζονται παντού κάποιες φυσιολογικές αυξομειώσεις στη στάθμη της θάλασσας. Χάρη σε δορυφορικές μετρήσεις κυρίως, οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε μάλλον άνοδο της στάθμης –αν και ανισομερώς κατανεμημένη στη Γη– εξαιτίας των μεταβολών στα θαλάσσια ρεύματα και τις θερμοκρασίες.

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε τι οφείλεται η άνοδος της στάθμης των θαλασσών. Οι περισσότεροι τη συνδέουν με την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία μεταξύ άλλων συντελεί στο λιώσιμο των παγετώνων και των πολικών πάγων γενικότερα. Το νερό από την τήξη των πάγων τροφοδοτεί τις θάλασσες, ανεβάζοντας βαθμιαία τη στάθμη τους αλλά και μειώνοντας την αλατότητά τους.

Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η κατάσταση αυτή θα συνεχιστεί. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (IPCC), η στάθμη των ωκεανών μέχρι το έτος 2100 θα ανέβει από 9 έως 88 εκατοστά. Το πόσο μεγάλη θα είναι η άνοδος εξαρτάται κυρίως από την έκλυση αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Όμως, ακόμη και αν η έκλυση αυτή περιοριστεί, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άνοδος της στάθμης θα συνεχιστεί σε κάποιο βαθμό και μετά το 2100.

Αν η εκτίμηση αυτή αποδειχτεί σωστή, εκατομμύρια άνθρωποι σε παράλιες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι στο μέλλον από τις πλημμύρες. Μεγάλες περιοχές του Μπαγκλαντές θα βρεθούν κάτω από το νερό, και θα απειληθούν επίσης πόλεις όπως η Καλκούτα, το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, ή ακόμα και η Θεσσαλονίκη.

Ποιο πουλί έχει το μεγαλύτερο πληθυσμό;

Ποιο είδος πουλιού είναι το πολυπληθέστερο και ποιο έχει τη μεγαλύτερη εξάπλωση;

Το πολυπληθέστερο είδος πουλιών που υπάρχει σήμερα είναι η Κουελέα (Quelea quelea), η οποία ζει σε άνυδρες περιοχές νότια της Σαχάρας. Είναι ένα μικρό αγελαίο πουλί που ζει, τρέφεται και ζευγαρώνει σε σμήνη, τα οποία αποτελούνται συνήθως από χιλιάδες ή και δεκάδες χιλιάδες πουλιά. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να ενωθούν πολλά σμήνη μαζί, και έχουν παρατηρηθεί τέτοια ευρύτερα σμήνη, τα οποία αριθμούσαν πολλά εκατομμύρια άτομα.

Η Κουελέα τρέφεται με δημητριακά, και έτσι τόσο μεγάλα σμήνη μπορούν, βέβαια, να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές στις καλλιέργειες. Μπορούν να αφανίσουν ένα χωράφι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και γι’ αυτό –με το δίκιο τους– σε πολλά μέρη της Αφρικής τα ονομάζουν «πουλιά-ακρίδες». Οργισμένοι αγρότες έχουν προσπαθήσει να τα αφανίσουν με βόμβες και φλογοβόλα, αλλά κανένα από αυτά τα μέσα δεν οδήγησε σε σοβαρή μείωση του πληθυσμού των σμηνών. Σήμερα, ο συνολικός πληθυσμός του είδους στον κόσμο εκτιμάται ότι φτάνει το 1,5 δισεκατομμύριο πουλιά.

Τα τεράστια σμήνη της Κουελέα όμως ωχριούν μπροστά στα περιστέρια Εκτοπιστές (Ectopistes migratorius) της Βόρειας Αμερικής, τα οποία έχουν πλέον οδηγηθεί σε εξαφάνιση. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, τότε που οι πληθυσμοί τους βρίσκονταν στο ζενίθ, οι ειδικοί τα υπολόγιζαν σε τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια άτομα. Αυτό σημαίνει ότι τότε το ένα στα δύο πουλιά της Βόρειας Αμερικής ήταν περιστέρι Εκτοπιστής.

Μερικά σμήνη Εκτοπιστών ήταν τόσο μεγάλα, που έπαιρνε τρεις μέρες για να περάσουν από μία περιοχή. Κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, οι αποικίες τους κάλυπταν κάθε κλαδί δέντρου σε εκτάσεις πολλών τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα περιστέρια Εκτοπιστές κυνηγήθηκαν αδυσώπητα. Κάποια στιγμή οι πληθυσμοί τους προφανώς μειώθηκαν σε κρίσιμο επίπεδο, κυρίως λόγω της εξάπλωσης των καλλιεργειών και της υλοτομίας. Το τελευταίο δείγμα πέθανε το 1914 στο ζωολογικό κήπο του Σινσινάτι.

Πόσοι έχουν πρόσβαση το Διαδίκτυο;

Οι χρήστες του Διαδικτύου εκτιμάται ότι ανέρχονται παγκοσμίως σε περίπου 900 εκατομμύρια άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 14% του πληθυσμού της Γης. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξεως του 146% από το 2000.

Γιατί κουράζεται κανείς με την πνευματική προσπάθεια;

Η σωματική προσπάθεια κουράζει τους μυς, αλλά γιατί κουράζεται κανείς και όταν σκέφτεται;

Ο εγκέφαλος είναι μεγάλος καταναλωτής ενέργειας και δεσμεύει καθημερινά περίπου το 20% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνουμε. Σε έντονη πνευματική προσπάθεια, η κατανάλωση αυτή μπορεί να φτάσει και στο 50%. Επειδή ο εγκέφαλος παίρνει όλη του την ενέργεια από τη γλυκόζη του αίματος, όταν εργάζεται πολύ έντονα για μεγάλο διάστημα, τότε το σάκχαρο του αίματος πέφτει. Το χαμηλό σάκχαρο προκαλεί εξάντληση και γι’ αυτό κουραζόμαστε με την πνευματική προσπάθεια.

Από την άλλη, ο εγκέφαλος χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για την επίλυση ενός προβλήματος, όταν έχει ήδη μάθει τον τρόπο. Γι’ αυτό, π.χ., κανείς κουράζεται πολύ γρήγορα όταν παίζει σκάκι για πρώτη φορά, ενώ μετά κάποια λίγη προπόνηση μπορεί να παίζει για ώρες.

Γιατί τα ζώα έχουν διαφορετικό ρυθμό βαδίσματος;

Τα θηλαστικά μπορούν να κινούνται με βάδιση, τροχασμό, πλαγιοποδισμό, καλπασμό και τετράκροτο βηματισμό. Γιατί ορισμένα είδη προτιμούν ένα συγκεκριμένο τρόπο βαδίσματος;

Τα πολλά είδη βαδίσματος είναι αποτέλεσμα διαφορετικών αναγκών. Ζώα με μακριά πόδια και ψηλό σώμα κινούνται συχνά με δίκροτο διποδισμό, στον οποίο τα πόδια κάθε πλευράς μετακινούνται ταυτόχρονα. Αυτό ισχύει, μεταξύ άλλων, για τις καμήλες και τις καμηλοπαρδάλεις, οι οποίες έτσι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να περδικλωθούν στα ίδια τους τα πόδια. Ο δίκροτος διποδισμός δίνει, βέβαια, κάπως μειωμένη σταθερότητα στην κίνηση, αλλά σπάνια δημιουργείται κάποιο πρόβλημα στις περιοχές και στα εδάφη όπου ζουν οι καμήλες και οι καμηλοπαρδάλεις.

Διαφορετικά είναι τα πράγματα για το ισλανδικό άλογο, το οποίο κινείται σε εδάφη που είναι πολύ ανώμαλα και με πολλά εμπόδια. Εδώ είναι πιο πρακτική η κίνηση με τα μικρά, πηδηχτά βήματα που χαρακτηρίζουν τον τετράκροτο βηματισμό. Με αυτό το είδος βηματισμού, τα άλογα μπορούν να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις με σταθερό και εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό. Όταν ένα ισλανδικό άλογο κινείται κατ’ αυτό τον τρόπο, το σώμα του είναι σχεδόν ακίνητο, αν εξαιρέσει κανείς την κίνηση προς τα εμπρός.

Αυτό του δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες να κρατηθεί στα πόδια του, σε περίπτωση που χάσει την ισορροπία του – κάτι που δε συμβαίνει με τον καλπασμό ή τον τριποδισμό, τον οποίο χρησιμοποιούν άλλα είδη αλόγων, όταν θέλουν να αναπτύξουν ταχύτητα.

Ακόμη και η οικονομία κινήσεων παίζει κάποιο ρόλο. Για παράδειγμα, μια αλεπού που κινείται στο χιόνι έχει την τάση να τοποθετεί τα πίσω της πόδια στα ίχνη που άφησαν τα μπροστινά. Με τον τρόπο αυτόν εξοικονομεί ενέργεια και κινείται με ένα είδος τροχασμού, όπου τα ίχνη σχηματίζουν μια σχεδόν ευθεία γραμμή.

Για πόσο καιρό πιστεύαμε ότι η Γη είναι επίπεδη;

Ποιος ανακάλυψε πρώτος ότι η Γη είναι στρογγυλή;

Ήδη από την αρχαιότητα, πολλοί αρχαίοι Έλληνες στοχαστές, μεταξύ των οποίων ο Πυθαγόρας και ο Αριστοτέλης, γνώριζαν ότι η Γη είναι στρογγυλή. Η γνώση τους αυτή ξεκινούσε από απλές παρατηρήσεις, όπως, π.χ., ότι πάντα βλέπει κανείς πρώτα το κατάρτι, όταν εμφανίζεται κάποιο πλοίο στον ορίζοντα.

Παλιότερα, πολλοί ιστορικοί πίστευαν ότι οι γνώσεις των Ελλήνων για το σχήμα της Γης είχαν χαθεί κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, αλλά σήμερα οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τουλάχιστον οι λόγιοι γνώριζαν πάντα ότι ήταν στρογγυλή. Για παράδειγμα, ο Άγγλος χριστιανός λόγιος Βήδας, στο έργο του De temporum ratione, που γράφηκε γύρω στο 700, ανέφερε σαφώς πως η Γη πρέπει να ήταν στρογγυλή. Επίσης, υπάρχει η υπόνοια ότι και πολλοί απλοί άνθρωποι κατά τo Μεσαίωνα γνώριζαν το πραγματικό σχήμα της Γης.

Μεταξύ άλλων, στο εκπαιδευτικό βιβλίο Elucidarius, του 12ου αιώνα, αναφέρεται ότι η Γη έχει σχήμα σφαιρικό. Το Elucidarius, που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και ήταν ευρέως γνωστό, χρησιμοποιούνταν από πολλούς επαρχιακούς ιερείς, οι οποίοι συχνά ανέφεραν αποσπάσματά του στα κηρύγματά τους.

Ποιο στοιχείο έχει τα μεγαλύτερα άτομα;

Ποιο είναι το βαρύτερο στοιχείο που γνωρίζουμε; Μπορεί να υπάρχουν άλλα στοιχεία, που να περιέχουν ακόμη περισσότερα ηλεκτρόνια;

Ο Ρώσος χημικός Ντμίτρι Μεντελέγεφ εισήγαγε το 1869 το περιοδικό σύστημα των στοιχείων. Στο σύστημα αυτό, τα στοιχεία είναι ταξινομημένα σε οριζόντιες σειρές (περιόδους) ανάλογα με το πλήθος των στιβάδων των ηλεκτρονίων, και σε κάθετες στήλες (ομάδες) ανάλογα με τον αριθμό των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας. Με τον τρόπο αυτό, το περιοδικό σύστημα είχε εξαρχής μια θέση για όλα εκείνα τα στοιχεία που, θεωρητικά, έπρεπε να υπάρχουν. Ο ίδιος ο Μεντελέγεφ είχε αφήσεις κενές θέσεις για πολλά στοιχεία που θεωρούσε ότι έλειπαν, και τα οποία έχουν σήμερα ανακαλυφθεί. Επιπλέον, στα εργαστήρια δημιουργούνται συνεχώς νέα στοιχεία, τα οποία κατά κανόνα είναι πολύ ασταθή.

Το μέχρι στιγμής βαρύτερο στοιχείο δημιουργήθηκε συνθετικά το 1999 από Αμερικανούς ερευνητές. Διέθετε 118 ηλεκτρόνια και πήρε το όνομα ununoctium. Έκτοτε, κανείς δεν κατάφερε, ωστόσο, να το ανασυνθέσει, και έχει πλέον διαγραφεί από το περιοδικό σύστημα. Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 117 δε συντέθηκε ποτέ, ενώ από το στοιχείο 115 δημιουργήθηκαν μόλις 4 άτομα, το 2004.

Γιατί οι Κινέζοι τρώνε με ξυλάκια;

Από πού προέρχεται η παράδοση των Κινέζων να τρώνε με ξυλάκια; Είναι αλήθεια πρακτικό αυτό;

Τα κινέζικα ξυλάκια ήταν γνωστά από τη δυναστεία των Σανγκ (1700-1027 π.Χ.) στην ανατολική και στη βορειοανατολική Κίνα, αλλά πιθανώς να είναι ακόμη παλιότερα.

Η εξάπλωσή τους οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι ο πληθυσμός της Κίνας αυξανόταν τόσο πολύ, που παρουσιάστηκε έλλειψη ξυλείας, λόγω των αυξημένων αναγκών.

Γι’ αυτό, έπρεπε να βρουν μεθόδους μαγειρικής και σκεύη κουζίνας που θα εκμεταλλεύονταν και την παραμικρή πολύτιμη θερμίδα ενέργειας. Έτσι, το γουόκ ήταν ιδανικό για κάτι τέτοιο, μια που όλα τα συστατικά κόβονταν σε μικρά κομμάτια και ψηνόταν αμέσως. Τα μικρά κομμάτια ήταν τέλεια προσαρμοσμένα για να τα φάει κανείς με ξυλάκια. Ταυτόχρονα ταιριάζουν και με μια βασική αρχή της κινέζικης κουζίνας, όπου ελάχιστα σκεύη χρησιμοποιούνται σχεδόν για τα πάντα.

Πόσο γρήγορα μπορούν να κινηθούν τα σαλιγκάρια;

Τα σαλιγκάρια δε φημίζονται για την ταχύτητά τους, αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα διάφορα είδη. Ορισμένα από αυτά δεν κινούνται σχεδόν καθόλου, ενώ το χερσαίο σαλιγκάρι Helix aspersa μπορεί να φτάσει τα 2,3 χιλιοστόμετρα το δευτερόλεπτο, όταν βιάζεται πολύ. Η ταχύτητα αυτή ισούται με 8 μέτρα την ώρα ή 1 χιλιόμετρο σε 5 ολόκληρα μερόνυχτα.

Πόσο μεγάλο είναι το μεγαλύτερο μαργαριτάρι;

Το Μάιο του 1934, βρέθηκε στις Φιλιππίνες, σε ένα γιγάντιο στρείδι, ένα μαργαριτάρι που ζύγιζε 6,4 κιλά. Δεν ήταν όμως απόλυτα στρογγυλό – ήταν ένας μεγάλος, ακανόνιστος σβόλος. Γι’ αυτό, το μαργαριτάρι πουλήθηκε «μόνο» 200 χιλιάδες δολάρια, όταν δημοπρατήθηκε το 1980.