admin

Πόσο γρήγορα μεγαλώνει ένα νύχι;

Ένα νύχι μεγαλώνει, κατά μέσο όρο, 0,125 χιλιοστά την ημέρα. Αυτό τεκμηριώθηκε από τον Αμερικανό γιατρό William Bean, ο οποίος μελέτησε ενδελεχώς για 35 ολόκληρα χρόνια την ανάπτυξη του νυχιού του αντίχειρά του. Συμπέρανε, επίσης, ότι ο ρυθμός ανάπτυξης των νυχιών μειώνεται όσο γεράζουμε. Μετά τα 60, τα νύχια μεγαλώνουν κατά 0,1 χιλιοστό την ημέρα. Επίσης, τα νύχια των ποδιών μεγαλώνουν πιο αργά απ’ ό,τι των χεριών.

Τι είναι το «πρόσωπο» στο φεγγάρι;

Εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι κοίταζαν το φεγγάρι και έβλεπαν σκοτεινές σκιές που τους θύμιζαν διάφορες μορφές. Οι κάτοικοι της Χαβάης «έβλεπαν» μια γυναίκα, άλλοι «έβλεπαν» ζώα ή μυθικά όντα, ενώ στο δικό μας πολιτισμό αναφερόμαστε συχνά σε ένα «πρόσωπο».

Παρ’ όλο που οι σκοτεινές περιοχές έχουν πάρει ονόματα όπως «Θάλασσα της Γαλήνης», επειδή κάποτε επικρατούσε η άποψη ότι εκεί υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού, στην εποχή μας είναι σαφές ότι, στην πραγματικότητα, πρόκειται για έρημες πεδιάδες στερεοποιημένης λάβας. Ωστόσο, εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο πώς το γεωλογικά ανενεργό φεγγάρι είναι δυνατόν να έχει πεδιάδες λάβας στην επιφάνειά του.

Τώρα, μπορεί να θεωρήσει κανείς ότι η εξήγηση έχει βρεθεί. Με τη βοήθεια βαρυτικών μετρήσεων που διεξήγαγαν οι διαστημοσυσκευές Clementine και Lunar Prospector της NASA, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Οχάιο δημιούργησαν έναν τοπογραφικό χάρτη, που δείχνει τα διάφορα στρώματα της Σελήνης από τον πυρήνα ως την επιφάνειά της. Ο χάρτης αποκαλύπτει ότι η πίσω πλευρά της Σελήνης –αυτή που δε φαίνεται ποτέ από τη Γη– χτυπήθηκε από ένα μεγάλο ουράνιο σώμα, π.χ. από έναν αστεροειδή, πριν από περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το φεγγάρι ήταν ακόμα γεωλογικά ενεργό και ο πυρήνας και μανδύας του ήταν σε κατάσταση ρευστού μάγματος.

Το ωστικό κύμα της βίαιης αυτής σύγκρουσης διαπέρασε ολόκληρο το φεγγάρι και προκάλεσε ρωγμές στην επιφάνεια του. Μέσα από αυτές ξεπήδησε μάγμα που πέτρωσε, και σήμερα οι σκοτεινές πεδιάδες λάβας θυμίζουν συνειρμικά μάτια, μύτη και στόμα.

Τι είναι ένα άστρο νετρονίων;

Ένα άστρο νετρονίων είναι –όπως λέει και το όνομά του– ένα άστρο που αποτελείται από νετρόνια. Η πυκνότητα της ύλης ενός τέτοιου άστρου είναι τόσο μεγάλη, που αντιστοιχεί στη μάζα ενός σούπερ τάνκερ που έχει συμπυκνωθεί στο μέγεθος ενός κεφαλιού καρφίτσας. Παρ’ ότι η διάμετρος των άστρων νετρονίου δεν ξεπερνάει, κατά κανόνα, τα 10 με 20 χιλιόμετρα, η μάζα τους είναι συνήθως από ίση έως διπλάσια εκείνης του Ήλιου.

Τα άστρα νετρονίων θεωρούνται κατάλοιπα γιγάντιων άστρων, που στο τέλος της ζωής τους γίνονται υπερκαινοφανείς αστέρες. Όταν εκρήγνυται ένας υπερκαινοφανής αυτού του τύπου, το άστρο εκτινάσσει τα εξωτερικά του στρώματα στο διάστημα, ενώ ο πυρήνας του καταρρέει σχηματίζοντας ένα πολύ συμπαγές άστρο νετρονίων. Άστρα νετρονίων ενδέχεται να σχηματίζονται και με έναν άλλο τρόπο. Εάν, για παράδειγμα, ο λευκός νάνος ενός διπλού αστρικού συστήματος έλκει συνεχώς ύλη από το άστρο συνοδό του, ενδέχεται κάποια στιγμή η μάζα του να υπερβεί ένα κρίσιμο όριο μάζας, το όριο Chandrasekhar. Ο λευκός νάνος τότε καταρρέει, «συνθλίβοντας» τα ηλεκτρόνια μέσα στους ατομικούς πυρήνες και σχηματίζοντας ένα άστρο νετρονίων.

Επειδή τα άστρα νετρονίων είναι πολύ μικρά, δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν. Ωστόσο, η ύπαρξή τους επιβεβαιώνεται από την ακτινοβολία που εκπέμπουν περιοδικά, όπως ένας φάρος. Η ποσότητα της ακτινοβολίας που εκπέμπεται σχετίζεται με την ταχύτητα περιστροφής του άστρου, που μπορεί να φτάνει και εκατοντάδες περιστροφές το δευτερόλεπτο.

Ποιο πτηνό κρώζει πιο δυνατά;

Το πτηνό με την ίσως πιο δυνατή κραυγή είναι ο σπάνιος παπαγάλος kakapo της Νέας Ζηλανδίας. Το νυχτερινό σάλπισμα των αρσενικών ακούγεται σε απόσταση έως και πέντε χιλιομέτρων, ενώ αναφέρεται ότι μία φορά ακούστηκε σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων.

Γιατί σβήνει το κερί όταν το φυσάμε;

Ο αέρας που εκπνέει ο άνθρωπος περιέχει πολύ διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο στερεί το οξυγόνο από τη φλόγα. Ταυτόχρονα, το φύσημα μειώνει τη θερμοκρασία και συμβάλλει στο να απομακρυνθεί η φλόγα από το κερί.

Πόσο αργά μπορεί να κινηθεί κάτι;

Είναι δυνατόν να βρίσκεται κάτι σε συνεχή κίνηση, αλλά τόσο αργά ώστε να κινείται λιγότερο από ένα χιλιοστό το χρόνο;

Σχεδόν απειροελάχιστα αργές, αλλά πολύ σταθερές κινήσεις παρατηρούνται σε παχύρρευστα υγρά. Όσο πιο παχύρρευστο είναι ένα υγρό, τόσο πιο αργά ρέει. Έτσι, το ιξώδες του κέτσαπ είναι 50.000 φορές μεγαλύτερο από αυτό του νερού. Παρ’ ότι όλοι γνωρίζουμε πόσο εκνευριστικά αργά ρέει το κέτσαπ, ρέει ωστόσο πολύ ταχύτερα από ένα χιλιοστό το χρόνο.

Αντίθετα, άξιος διεκδικητής του ρεκόρ είναι ο μόλυβδος, που είναι ταυτόχρονα ένα πολύ βαρύ και πολύ μαλακό μέταλλο. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι το ίδιο το βάρος μιας μολύβδινης οροφής την έλκει προς τα κάτω, παραμορφώνοντάς την. Η κίνηση αυτή εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, π.χ., από τη θερμοκρασία και την πίεση, αλλά ένα κομμάτι μολύβδου που κρέμεται στον αέρα θα χρειαστεί τουλάχιστον 100 χρόνια για να διπλασιαστεί σε μήκος. Ανάλογα με το μέγεθος του κομματιού, η ταχύτητα της κίνησής του μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χιλιοστό το χρόνο.

Όμως, και στη φύση παρατηρούνται αργές κινήσεις. Οι τεκτονικές πλάκες της Γης κινούνται με ταχύτητα πέντε περίπου εκατοστών το χρόνο, ενώ η ενδοχώρα του Καναδά ανυψώνεται κατά ένα εκατοστό το χρόνο.

Πόσα χρόνια μπορεί να ζήσει ένα φυτό;

Υπάρχουν δέντρα που ζουν ίσως και πάνω από 4.000 χρόνια, αλλά κι αυτά ακόμη είναι πολύ νεαρά σε σχέση με κάποια άλλα φυτά, και ειδικά τον απόλυτο κάτοχο του ρεκόρ, τη Lomatia tasmanica, που φύεται μόνο σε μια συγκεκριμένη ορεινή περιοχή της Τασμανίας.

Το φυτό L. tasmanica είναι στείρο, καθώς έχει τρεις σειρές χρωμοσωμάτων αντί για δύο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να παράγει σπόρους και πολλαπλασιάζεται μόνο με παραφυάδες. Επομένως, όλα τα φυτά του είδους στην περιοχή είναι γενετικά κλωνοποιημένα το ένα από το άλλο. Φυτά αυτού του τύπου μπορούν να φτάσουν σε πολύ μεγάλη ηλικία. Έρευνες σε απολιθωμένα φύλλα, τα οποία είναι πανομοιότυπα με τα σημερινά, απέδειξαν πως η L. tasmanica φυτρώνει στην περιοχή αυτή εδώ και 43.600 χρόνια. Το ότι πολλαπλασιάζεται μόνο με παραφυάδες σημαίνει ότι τα απολιθωμένα φύλλα προέρχονται από το ίδιο φυτό που φυτρώνει και σήμερα στην περιοχή.

Το L. tasmanica δεν είναι μόνο το πιο ηλικιωμένο φυτό αλλά και ένα από τα πιο σπάνια, εφ’ όσον υπάρχουν μόνο 500 άτομα του είδους. Μια ομάδα φυτών ανακαλύφθηκε, για πρώτη φορά, το 1937, αλλά αυτά τα φυτά κάηκαν σε μια πυρκαγιά. Η σημερινή ομάδα ανακαλύφθηκε μόλις το 1965, όταν και περιγράφηκε επιστημονικά το είδος.

Ποιος είναι ο εξυπνότερος άνθρωπος στην ιστορία;

Είναι αδύνατο να αποφανθούμε επιστημονικά για το ποιος υπήρξε ο εξυπνότερος άνθρωπος όλων των εποχών. Κι αυτό γιατί, πρώτον, δεν υπήρχαν τεστ ευφυΐας πριν από το 1905, και δεύτερον, σε αυτά τα τεστ παρεμβαίνουν ούτως ή άλλως πολλοί απροσδιόριστοι παράγοντες.

Ανάμεσα σε αυτούς που έχουν υποβληθεί σε τεστ, δύο Αμερικανοί είχαν από τους υψηλότερους δείκτες ευφυΐας: ο σκακιστής Bobby Fischer και η συγγραφέας Marylin vos Savant, με 187 και 186 αντίστοιχα. Τους ξεπερνούν, όμως, αρκετά ιστορικά πρόσωπα, των οποίων οι δείκτες ευφυΐας έχουν υπολογιστεί από την ψυχολόγο Catharine Morris Cox με βάση, μεταξύ άλλων, μαρτυρίες για την ευφυΐα τους στα παιδικά τους χρόνια και από μελέτες μεταγενέστερων έργων τους.

Ορισμένοι πάντως πιστεύουν πως η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα στην ιστορία ήταν ο Αμερικανός William James Sidis (1898–1944), ο οποίος ήξερε ανάγνωση σε ηλικία μόλις ενός έτους, ενώ στα τέσσερά του διάβαζε Όμηρο στα ελληνικά. Ο Sidis έδινε διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ σε ηλικία έντεκα ετών και υπολογίζεται ότι ο δείκτης ευφυΐας του ήταν τουλάχιστον 250.

Η μέθοδος του τεστ IQ επινοήθηκε από το Γάλλο ψυχολόγο Alfred Binet και τελειοποιήθηκε από άλλους. Ωστόσο, το τεστ μετρά μόνο ορισμένες πλευρές της ευφυΐας και δε λαμβάνει υπόψη του, π.χ., τη δημιουργικότητα.

Τι είναι τα αιωρούμενα στίγματα στα μάτια;

Όταν κοιτάζουμε σε μια φωτεινή επιφάνεια, βλέπουμε καμιά φορά διάφανες, μικρές φυσαλίδες να σχηματίζονται μπροστά στα μάτια μας. Μοιάζουν με μονοκύτταρους οργανισμούς. Τι είναι;

Οι φωτεινές φουσκάλες είναι όντως «μονοκύτταροι οργανισμοί», γιατί αυτό που βλέπουμε είναι η σκιά λευκών αιμοσφαιρίων που ρέουν στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Τα λευκά αιμοσφαίρια απορροφούν λιγότερο φως απ’ ό,τι τα ερυθρά, γι’ αυτό και φαίνονται σαν φωτεινές τρύπες στη ροή των αιμοσφαιρίων. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται στα τριχοειδή αγγεία που βρίσκονται κοντά στην ωχρά κηλίδα του αμφιβληστροειδούς, το σημείο όπου έχουμε την οξύτερη όραση. Μερικές φορές, μπορεί να δούμε αυτές τις φουσκάλες να κινούνται συγχρονισμένα πάνω κάτω ακολουθώντας τους χτύπους της καρδιάς.

Ένα άλλο πασίγνωστο φαινόμενο είναι τα μαύρα αιωρούμενα στίγματα («μυγάκια»), τα οποία οφείλονται σε μικρές ποσότητες πηχτής γέλης (ζελέ), που σχηματίζονται μέσα στο υαλοειδές υγρό της κοιλότητας του ματιού και οι οποίες ρίχνουν τη σκιά τους στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.

Πώς στρίβει η γάτα το σώμα της στον αέρα;

Η γάτα μας έχει πέσει αμέτρητες φορές από ψηλά, αλλά σχεδόν πάντα προσγειώνεται στα πόδια της. Πώς το καταφέρνει αυτό;

Όταν πέφτει μια γάτα, στο σώμα της επιδρά μόνο η βαρύτητα – αν εξαιρέσουμε την αντίσταση του αέρα. Θεωρητικά, δε θα έπρεπε να μπορεί να στρίβει στον αέρα. Το ότι, παρ’ όλα αυτά, οι γάτες μπορούν και κάνουν τέτοια ακροβατικά οφείλεται, πρωτίστως, στο μικρό τους βάρος, στην εξαιρετικά εύκαμπτη σπονδυλική τους στήλη και στους ευέλικτους μυς τους. Έτσι, στρέφοντας κατάλληλα το σώμα τους στον αέρα, οι γάτες μπορούν να πετύχουν μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά τους. Ταυτόχρονα, επειδή διαθέτουν μια πολύ εξελιγμένη αίσθηση προσανατολισμού, ξέρουν πάντα πού είναι το πάνω και το κάτω όταν πέφτουν.

Ερευνητές της συμπεριφοράς των ζώων διεξήγαγαν πειράματα, στα οποία άφηναν γάτες να πέφτουν από διάφορα ύψη. Διαπίστωσαν ότι οι γάτες προλάβαιναν να κάνουν μια περιστροφή ακόμη και από ύψος μισού μέτρου πάνω από το έδαφος.

Επίσης, κτηνίατροι στις ΗΠΑ παρατήρησαν γάτες που έπεφταν από διάφορα ύψη και έκαναν στατιστικούς υπολογισμούς. Αποδείχθηκε ότι οι γάτες τραυματίζονται πιο δύσκολα όταν πέφτουν από μεγάλα ύψη – προφανώς επειδή προλαβαίνουν να μειώσουν την ταχύτητα πτώσης απλώνοντας το σώμα τους στον αέρα.