admin

Τι θα απογίνει η Γη όταν σβήσει ο Ήλιος;

Ο Ήλιος δεν μπορεί να λάμπει για πάντα. Τι θα συμβεί τελικά στη Γη και τους άλλους πλανήτες όταν τελειώσουν τα καύσιμά του;

Όταν ο Ήλιος, σε περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, θα έχει καταναλώσει όλο του το υδρογόνο, θα διογκωθεί και θα γίνει ένα κόκκινο, γιγάντιο άστρο, με ακτίνα που θα εκτείνεται μέχρι και την περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Γη. Όταν συμβεί αυτό, ο Ήλιος θα έχει καταβροχθίσει τόσο τον Ερμή όσο και την Αφροδίτη, ενώ η τύχη της Γης μας είναι περισσότερο αβέβαιη. Λόγω της διόγκωσής του, ο Ήλιος θα χάσει ένα μέρος της μάζας του και θα μειωθεί η ισχύς της βαρυτικής του έλξης, δηλαδή, θα έλκει λιγότερο τους πλανήτες του. Ταυτόχρονα, είναι πιθανό τα αέρια που θα εκτοξεύονται από τον Ήλιο να απωθήσουν τη Γη σε μια τροχιά εκτός του βεληνεκούς του. Σε αυτή την περίπτωση, είναι πιθανό ο πλανήτης μας να μην καταβροχθιστεί, αλλά να βαδίσει προς το τέλος του ως μια απανθρακωμένη σφαίρα σε κοντινή τροχιά γύρω από τον κόκκινο γίγαντα. Σε κάθε περίπτωση, οι επιθανάτιοι σπασμοί του Ήλιου θα σημάνουν ένα αναπόφευκτο τέλος για κάθε μορφής ζωή στη Γη.

Επίσης, όταν ο Ήλιος διογκωθεί, θα αυξηθεί η θερμοκρασία στα απώτατα σημεία του ηλιακού μας συστήματος. Ωστόσο, μετά από άλλα 250 εκατομμύρια χρόνια, ο γιγάντιος κόκκινος Ήλιος μας θα έχει συρρικνωθεί σε ένα λευκό νάνο, στο μέγεθος της Γης. Τότε, οι πλανήτες θα βρεθούν σε ένα περιβάλλον «κοσμικής κατάψυξης» – αυτή τη φορά για πάντα.

Από πού προέρχεται το λίπος του γάλακτος;

Πώς γίνεται να έχει το γάλα λιπαρά, όταν το χόρτο που τρώει η αγελάδα δεν περιέχει λίπος;

Οι αγελάδες είναι περιπλανώμενα χημικά εργαστήρια, που μπορούν να μετατρέψουν το χορτάρι σε ένα πλήθος χημικών ενώσεων, όπως είναι τα συστατικά του γάλακτος.

Το χορτάρι περιέχει ελάχιστα από τα πολλά μόρια λίπους, πρωτεϊνών, υδατανθράκων και βιταμινών που υπάρχουν στο αγελαδινό γάλα, αλλά οι αγελάδες μπορούν να διασπούν τα συστατικά του χόρτου σε μικρές χημικές μονάδες, που στη συνέχεια χρησιμοποιούνται ως θεμέλια πάνω στα οποία χτίζουν τα μεγάλα μόρια του γάλακτος. Οι αγελάδες μπορούν να αποσυνθέτουν ένα μέρος του χόρτου μόνες τους, αλλά κατά κανόνα υποβοηθούνται από αμέτρητους μονοκύτταρους οργανισμούς στο πρώτο τμήμα του τετραμερούς στομαχιού τους (προστόμαχος). Αυτοί αποσπούν, για παράδειγμα, την κυτταρίνη από το χόρτο, παράγοντας ποικιλία λιπαρών οξέων και σακχάρων. Ο προστόμαχος είναι ο μεγαλύτερος λέβητας ζύμωσης της φύσης. Χάρη στον τεράστιο πληθυσμό από βακτήρια και μονοκύτταρους οργανισμούς που διαθέτει στο πεπτικό της σύστημα, η αγελάδα μπορεί να τραφεί ακόμη και με χαρτόνι, αν παραστεί ανάγκη.

Γιατί έχουν τόσα πολλά ζώα δύο μάτια;

Τα δύο μάτια έχουν τουλάχιστον τέσσερα πλεονεκτήματα σε σχέση με το ένα, μοναδικό μάτι.

Πρώτον, ο κάτοχός τους έχει ακόμη τη δυνατότητα να βλέπει σε περίπτωση που το ένα μάτι πάθει ζημιά. Δεύτερον, εξασφαλίζουν ευρύτερο οπτικό πεδίο. Με το ένα μάτι ο άνθρωπος έχει οριζόντιο οπτικό πεδίο 150 μοιρών, ενώ με τα δύο μάτια το πεδίο διευρύνεται στις 180 μοίρες.

Σε πολλά πτηνά, τα μάτια βρίσκονται στα πλαϊνά του κεφαλιού, κάτι που τους δίνει τη δυνατότητα να βλέπουν ολόκληρο τον ορίζοντα χωρίς να χρειάζεται να στρέφουν το κεφάλι ή τα μάτια τους. Τρίτον, δύο μάτια που κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση εξασφαλίζουν καλύτερο βάθος πεδίου και, συνεπώς, ακριβέστερες πληροφορίες, για παράδειγμα σε σχέση με το πόσο μακριά είναι η λεία. Τέταρτον, τα δύο μάτια αυξάνουν τη δυνατότητα καταγραφής ασθενών οπτικών ερεθισμάτων.

Ορισμένες σαύρες, βάτραχοι και ψάρια διαθέτουν και ένα τρίτο μάτι στο πάνω μέρος του κεφαλιού τους, ενώ οι αράχνες μπορεί να έχουν έως και τέσσερα ζευγάρια μάτια.

Ποιος εφηύρε το τηλεκοντρόλ;

Δύο Αμερικανοί φυσικοί, ο Robert Adler και ο Eugene Polley, έκαναν τη ζωή μας κάπως ευκολότερη επινοώντας το ασύρματο τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης. Εμφανίστηκε στην αγορά το 1956 και κατήργησε τα τηλεχειριστήρια της εποχής, που συνδέονταν με το δέκτη με ένα μακρύ καλώδιο.

Πώς προστατεύει το δέρμα η αντηλιακή κρέμα;

Αλείφουμε στο δέρμα μας αντηλιακή κρέμα για να προστατευτούμε από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Οι αντηλιακές κρέμες περιέχουν φυσικά ή χημικά φίλτρα – ή και τα δύο. Τα φυσικά φίλτρα είναι λευκές χρωστικές ουσίες, όπως οξείδιο του ψευδαργύρου ή οξείδιο του τιτανίου. Τα στοιχεία αυτά ανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία στο περιβάλλον.

Τα αντηλιακά με φυσικά ηλιακά φίλτρα συνήθως «βάφουν» το δέρμα λευκό για ένα διάστημα μετά την επάλειψή τους. Αυτό δεν ισχύει απαραίτητα στις αντηλιακές κρέμες χημικού φίλτρου, οι οποίες περιέχουν ειδικά οργανικά μόρια, όπως βενζοφαινόνες, ενώσεις καμφοράς και κινναμωμικά παράγωγα. Αυτά τα στοιχεία απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες και τις μετατρέπουν σε υπέρυθρη ακτινοβολία, δηλαδή, θερμότητα που αποβάλλεται στον αέρα ή απομακρύνεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Όλες σχεδόν οι κρέμες προστατεύουν τόσο από την ακτινοβολία UVA όσο και από την ακτινοβολία UVB. Ενώ η πρώτη επηρεάζει την ελαστικότητα του δέρματος και προκαλεί ρυτίδες, η UVB προκαλεί τα γνωστά εγκαύματα – αν δεν λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα προστασίας. Πιστεύεται ότι και οι δύο τύποι ακτινοβολίας ευθύνονται για την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος, και παρ’ όλο που οι ακτίνες UVB θεωρούνται πιο επικίνδυνες από τις UVA, δεν υπάρχει «ασφαλής» υπεριώδης ακτινοβολία.

Ο δείκτης προστασίας που αναγράφεται στη συσκευασία των αντηλιακών αναφέρεται αποκλειστικά στην προστασία από την ακτινοβολία UVB, δηλαδή από τα εγκαύματα. Το ότι πολλοί άνθρωποι παθαίνουν εγκαύματα, ακόμη κι αν χρησιμοποιούν αντηλιακή κρέμα με υψηλό δείκτη προστασίας, οφείλεται συνήθως στη λανθασμένη χρήση της κρέμας. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε κάθε φορά μεγάλη ποσότητα κρέμας, κατά μέσο όρο 40 γραμμάρια για έναν ενήλικα. Θα πρέπει επίσης να προσέχουμε το αντηλιακό μας να είναι αδιάβροχο, δηλαδή, να προσφέρει προστασία ακόμη και αφού βουτήξουμε στη θάλασσα ή ιδρώσουμε από τη ζέστη.

Ποιος πολιτισμός εφηύρε το θέατρο;

Δρώμενα με θρησκευτικό περιεχόμενο, τα οποία περιλάμβαναν χορό, τραγούδι και τελετουργική αμφίεση, υπήρχαν στις περισσότερες πρωτόγονες κοινωνίες, αλλά το θέατρο όπως το γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκε για πρώτη φορά όταν η δραματοποίηση ξεπέρασε τα όρια μιας θρησκευτικής τελετουργίας και φώτισε άλλες πτυχές της ανθρώπινης ζωής, για παράδειγμα, τον έρωτα, την ηθική και την πολιτική. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα, τον 6ο π.Χ. αιώνα, όταν οι αρχαίοι Έλληνες στράφηκαν προς μια πιο ορθολογική θεώρηση της πραγματικότητας.

Το ελληνικό θέατρο ξεκίνησε από τις γιορτές της άνοιξης που ήταν αφιερωμένες στο θεό Διόνυσο. Οι συμμετέχοντες, μεταμφιεσμένοι συνήθως σε Σατύρους, τραγουδούσαν, χόρευαν και παράλληλα εξιστορούσαν μύθους σχετικούς με τα κατορθώματα του θεού. Με τον καιρό, οι παραστάσεις αυτές εξελίχθηκαν ώστε να αναφέρονται και σε άλλους θεούς και ημίθεους, αλλά και σε πρόσωπα από τη μυθολογία. Οι ιστορικοί του αρχαίου ελληνικού δράματος δε συμφωνούν μεταξύ τους για το πώς ανέβηκαν οι πρώτες παραστάσεις και σε τι αναφέρονταν, αλλά πλήθος αγγεία της εποχής, διακοσμημένα με σχετικές παραστάσεις, μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες. Τα αγγεία δείχνουν ότι τα πρώτα θεατρικά δρώμενα είχαν σχέση με τη λατρεία της γονιμότητας και ότι οι Σάτυροι έπαιζαν πρωτεύοντα ρόλο.

Πολλά αρχαία ελληνικά θέατρα άντεξαν στο χρόνο και ανασκαφές τα έφεραν στο φως. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μεγάλο θέατρο της Επιδαύρου, του 4ου αιώνα π.Χ., το οποίο χωρούσε περίπου 14.000 θεατές.

Γιατί «σφίγγεται» το στομάχι μας;

Το νευρικό μας σύστημα αποτελείται από δύο τμήματα – ένα τμήμα που το ελέγχουμε συνειδητά και ένα άλλο που είναι αυτοελεγχόμενο και ονομάζεται αυτόνομο νευρικό σύστημα. Όταν οι αισθήσεις μας συλλαμβάνουν ερεθίσματα από το περιβάλλον, π.χ. με τη μορφή ήχων ή εικόνων, αυτά μεταβιβάζονται στον εγκέφαλο ως ηλεκτροχημικά σήματα. Εδώ λαμβάνει χώρα η απαραίτητη επεξεργασία και η διαδικασία συνειδητοποίησης των σημάτων. Όταν μερικές φορές αισθανόμαστε «σφίξιμο» στο στομάχι, κόβονται τα γόνατα μας ή έχουμε καρδιοχτύπι, είναι γιατί κάποια από τα σήματα αυτά διαβιβάζονται και στο αυτόνομο νευρικό σύστημα.

Αυτό ενδεχομένως συμβαίνει για να αναγκαστούμε να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία σε κάποιο συναίσθημα. Όταν βλέπουμε αυτόν ή αυτή που αγαπάμε, «σφίγγεται» το στομάχι, όταν νιώθουμε φόβο, η καρδιά χτυπάει γρήγορα και δυνατά κ.ο.κ. Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν αυτά τα σωματικά συμπτώματα ιδιαίτερα έντονα, χωρίς να υπάρχει κάποιος προφανής λόγος, και τότε αναφερόμαστε σε σωματοποίηση των συμπτωμάτων. Σε ορισμένους ανθρώπους, αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι και την παράλυση.

Είναι αυθεντικά τα χρώματα των διαστημικών φωτογραφιών;

Βλέπουμε συχνά εντυπωσιακά πολύχρωμες διαστημικές φωτογραφίες. Είναι τα χρώματα αυτά αυθεντικά ή τεχνητά;

Τα όμορφα χρώματα των φωτογραφιών που λαμβάνουμε από τηλεσκόπια όπως το Hubble δεν αντιστοιχούν πάντα σε αυτό που θα έβλεπαν τα μάτια μας. Το Hubble καταγράφει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν τα διάφορα ουράνια σώματα με ειδικούς ηλεκτρονικούς ανιχνευτές, οι οποίοι δημιουργούν εικόνες σε διάφορες αποχρώσεις του μαύρου και του άσπρου.

Μια έγχρωμη εικόνα του Hubble είναι συνήθως το αποτέλεσμα του συνδυασμού δύο ή περισσότερων τέτοιων «γκρίζων» εικόνων, το δε χρώμα έχει προστεθεί κατά τη διάρκεια της τεχνικής επεξεργασίας τους. Το χρώμα μιας εικόνας του Hubble δεν αντιστοιχεί πάντα σε αυτό που θα βλέπαμε με τα μάτια μας, αν μπορούσαμε να δούμε από κοντά το ουράνιο σώμα που φωτογραφήθηκε. Και αυτό γιατί συχνά το χρώμα χρησιμοποιείται ως εργαλείο προκειμένου να τονιστούν συγκεκριμένες λεπτομέρειες, ή να εμφανιστούν κάποιες άλλες, οι οποίες, επειδή αντιστοιχούν σε ακτινοβολίες αόρατες για το ανθρώπινο μάτι, δε θα μπορούσαμε να τις δούμε ποτέ. Τα παραπάνω παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά.

Επιτίθενται ποτέ οι φάλαινες στους ανθρώπους;

Οι όρκες βγαίνουν συχνά στα ρηχά για να βρουν τη λεία τους. Κινδυνεύουν και οι άνθρωποι από ενδεχόμενη επίθεσή τους;

Υπάρχουν ελάχιστα καταγεγραμμένα περιστατικά επιθέσεων φαλαινών σε ανθρώπους και δεν υπάρχει λόγος να ανησυχεί κανείς όταν κολυμπά σε νερά που φιλοξενούν φάλαινες. Φάλαινες σε αιχμαλωσία έχουν επιδείξει, σε ελάχιστες περιπτώσεις, επιθετική συμπεριφορά απέναντι στους φροντιστές τους. Επίσης, παλιότερα, όταν το κυνήγι της φάλαινας γινόταν με καμάκια που έριχναν άνθρωποι από μικρές βάρκες, οι μεγάλες φάλαινες μπορούσαν να αποβούν επικίνδυνες για τους φαλαινοθήρες – πάντα όμως για λόγους αυτοάμυνας και όχι επειδή πραγματικά είναι επιθετικές έναντι των ανθρώπων.

Από όλα τα Οδοντοκήτη, οι όρκες έχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία στη διατροφή τους. Κυνηγούν τα πάντα, από ψάρια και καλαμάρια μέχρι πουλιά και χελώνες, είναι δε οι μόνες φάλαινες που κυνηγούν άλλα θηλαστικά. Οι όρκες είναι ευφυείς κυνηγοί, που κυνηγούν είτε μόνες είτε σε συνεργασία με άλλες όρκες από το κοπάδι τους. Μπορούν να σκοτώσουν ακόμη και φάλαινες μεγαλύτερου μεγέθους από τις ίδιες. Ωστόσο, παρότι η θάλασσα είναι το στοιχείο της όρκας, η λεία της δε θα πρέπει να αισθάνεται ασφαλής ούτε στη στεριά – τουλάχιστον αν βρίσκεται κοντά στη θάλασσα.

Στις ακτές της Παταγονίας στην Αργεντινή συγκεντρώνονται κάθε χρόνο μεγάλες αποικίες από θαλάσσιους ελέφαντες και φώκιες για να αναπαραχθούν – μια δραστηριότητα που δε διαφεύγει της προσοχής της όρκας. Πολλοί θαλάσσιοι ελέφαντες και φώκιες πέφτουν θύματα μέσα στη θάλασσα, αλλά ορισμένες όρκες έχουν επίσης αναπτύξει μια τεχνική για να αιχμαλωτίζουν τη λεία τους στην ακτή. Η όρκα κολυμπάει με μεγάλη ταχύτητα μέσα στα κύματα και βγαίνει σχεδόν ολόκληρη έξω στην ακτή, προκειμένου να αρπάξει ένα θαλάσσιο ελέφαντα ή μια φώκια που έχει βρει καταφύγιο εκεί. Στη συνέχεια, επιστρέφει στο νερό με τη λεία της. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχουν καταγραφεί επιθέσεις τέτοιου είδους σε ανθρώπους.

Πώς προβλέπουν οι δορυφόροι τον καιρό;

Το σημαντικότερο όργανο ενός μετεωρολογικού δορυφόρου είναι μια φωτογραφική μηχανή, που μπορεί να φωτογραφίσει τη Γη σε διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός. Στο φως της ημέρας, η φωτογραφική μηχανή μπορεί να τραβήξει πολύ καθαρές έγχρωμες φωτογραφίες, αλλά δεν καταγράφει μόνο το ορατό φως. Οι μετεωρολογικοί δορυφόροι μπορούν επίσης να τραβήξουν φωτογραφίες στο υπέρυθρο φάσμα και να μας δώσουν πληροφορίες για τη θέση και τη θερμοκρασία των νεφών στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας.

Αφού επεξεργαστούν τα δεδομένα αυτά σε υπολογιστές, οι μετεωρολόγοι πληροφορούνται για τις ώρες ηλιοφάνειας, τις καταιγίδες, τις βροχοπτώσεις και τη θερμοκρασία. Οι φωτογραφίες των μετεωρολογικών δορυφόρων είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, αλλά τα στοιχεία που μας παρέχουν χρειάζονται συμπλήρωση. Οι επίγειοι μετεωρολογικοί σταθμοί παραμένουν η κύρια πηγή πληροφοριών σε ό,τι αφορά την πρόγνωση του καιρού.