admin

Γιατί πρήζεται το πρόσωπό μας όταν κλαίμε;

Όταν κλαίμε, το δέρμα γύρω από τα μάτια μας αρχίζει σύντομα να πρήζεται. Αυτό συμβαίνει γιατί τα μάτια έχουν ανάγκη από επιπλέον αίμα, προκειμένου οι δακρυγόνοι αδένες να παραγάγουν δάκρυα. Όταν η ροή αίματος προς τα μάτια αυξάνεται, διαστέλλονται τα μικρά αιμοφόρα αγγεία κάτω από το δέρμα του προσώπου· έτσι η επιδερμίδα πρήζεται και παίρνουμε αυτό το κλασικό κλαψιάρικο ύφος.

Οι δακρυγόνοι αδένες χρειάζονται οξυγόνο, σάκχαρα, άλατα και πρωτεΐνες για να παραγάγουν δάκρυα. Αυτές τις ουσίες τις προμηθεύει το αίμα. Υπό κανονικές συνθήκες, οι δακρυγόνοι αδένες παράγουν μόλις 2-3 μικρολίτρα δακρύων το λεπτό, αλλά όταν κλαίμε η παραγωγή μπορεί να είναι και 1000 φορές μεγαλύτερη – 2-3 ml το λεπτό.

Πού πάνε οι μετεωρίτες;

Όταν ένας μετεωρίτης πέσει στη γη, ανοίγει ένα μεγάλο κρατήρα – αλλά τι γίνεται ο ίδιος ο μετεωρίτης;

Ένας κρατήρας μετεωρίτη φαίνεται πάντα άδειος, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, για να ανοίξουν τέτοιες τρύπες, απαιτούνται τεράστιες μάζες πετρωμάτων· οπότε, ευλόγως αναρωτιέται κανείς πού πήγε ο μετεωρίτης. Η ερμηνεία έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με το μέγεθος του μετεωρίτη και την ενέργεια που αναπτύσσεται κατά την πρόσκρουσή του στη γη.

Αν ο μετεωρίτης δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος και επιπλέον αποτελείται από στερεά υλικά, όπως σίδηρο ή πέτρα, συνήθως διατηρείται μετά την πτώση του. Χιλιάδες τέτοιες πέτρες που έπεσαν από τον ουρανό έχουν συλλεχθεί κατά καιρούς, και ορισμένες από αυτές εκτίθενται σε μουσεία.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, στη γη πέφτουν και μεγάλοι μετεωρίτες, με μάζα αρκετών τόνων. Η πρόσκρουση είναι φυσικά πολύ βίαιη, και η κατάληξή της είναι κατά κανόνα η διάλυση του μετεωρίτη σε πολλά κομμάτια, ή ακόμη και η πλήρης εξαέρωσή του. Οι πολύ μεγάλοι μετεωρίτες είναι σπάνιοι, και ευτυχώς μεσολαβούν πολλές χιλιάδες χρόνια ανάμεσα σε δύο πτώσεις τέτοιου είδους μετεωριτών. Ένας πολύ μεγάλος μετεωρίτης έπεσε πριν από 50.000 χρόνια στην Αριζόνα.

Γιατί οι δρομείς αισθάνονται ευεξία;

Το αίμα κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, οι πνεύμονες γεμίζουν με οξυγόνο και αισθανόμαστε σαν να γλιστράμε γλυκά πάνω στη διαδρομή του αγωνιστικού χώρου. Πολλοί έχουν περιγράψει αυτό το φαινόμενο, το οποίο αναφέρεται συχνά ως «runner’s high». Είναι σαν να φτάνει κανείς σε μια κατάσταση ευφορίας ωθώντας το σώμα του στα άκρα. Πρόκειται για ένα εντελώς υποκειμενικό βίωμα, που ποικίλλει πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο, κι έτσι είναι δύσκολο για τους επιστήμονες να δώσουν μια ξεκάθαρη εξήγησή του.

Τη δεκαετία του 1970, ανακαλύφθηκαν οι λεγόμενες ενδορφίνες, μια ομάδα ουσιών που μοιάζουν με το όπιο και ενυπάρχουν στο σώμα. Αυτές οι ουσίες εκλύονται από την υπόφυση και τον υποθάλαμο, και λειτουργούν όταν συνδεθούν σε ορισμένους υποδοχείς στα κύτταρα του εγκεφάλου.

Τη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες απέδειξαν ότι το επίπεδο των ενδορφινών στον εγκέφαλο ποντικιών αυξανόταν όταν τα έβαζαν να ασκηθούν εντατικά σε τροχό ή να κολυμπήσουν σε ειδικές δεξαμενές στο εργαστήριο, καλύπτοντας σημαντικές για τα μέτρα τους αποστάσεις. Οι ενδορφίνες λειτουργούσαν, με δυο λόγια, σαν μια φυσική εκδοχή της μορφίνης, και, όπως έδειξαν τα πειράματα, τα ποντίκια μπορούσαν να αναπτύξουν εξάρτηση, αν ασκούνταν συχνά.

Η επίδραση των ενδορφινών ισχύει επίσης και στον άνθρωπο, αλλά είναι δύσκολο για τους επιστήμονες να καταλήξουν σε συγκεκριμένα στατιστικά αποτελέσματα από σχετικά πειράματα, καθώς η αντίδραση ποικίλλει σημαντικά. Επιπλέον, οι μετρήσεις του επιπέδου ενδορφινών στον άνθρωπο χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, καθώς οι επιστήμονες κάνουν μετρήσεις σχετικές με τις εκδηλώσεις του σώματος και όχι με τον εγκέφαλο καθαυτό, εκεί που εκλύονται οι ενδορφίνες. Υπάρχει επομένως διάσταση απόψεων στον επιστημονικό κόσμο για το τι προκαλεί ευφορία στους δρομείς, αλλά η πλειονότητα πιστεύει ότι οι ενδορφίνες είναι η αιτία.

Έχουν όλα τα ζώα ανάγκη από ύπνο;

Κοιμούνται όλα τα ζώα, ή υπάρχουν απλά ζώα, όπως τα σαλιγκάρια για παράδειγμα, που τα καταφέρνουν και χωρίς ύπνο;

Όλα οι οργανισμοί έχουν κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου περιόδους ανάπαυσης και περιόδους δραστηριότητας. Αυτοί οι βιολογικοί ρυθμοί ακολουθούν συνήθως τον κύκλο φωτός-σκότους και ελέγχονται από ένα εσωτερικό βιολογικό ρολόι. Τα αρθρόποδα, όπως τα έντομα και οι σκορπιοί, είναι τα απλούστερα ζώα στα οποία έχει παρατηρηθεί ένα είδος ύπνου. Αν αυτά τα ζώα δεν αναπαυθούν, μειώνεται η κινητικότητά τους και αδυνατούν να φέρουν σε πέρας τα καθήκοντά τους. Δεν κοιμούνται ωστόσο τόσο βαθιά όσο τα θηλαστικά και τα πουλιά, που διαθέτουν ένα ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα. Στα τελευταία, ο ύπνος εμφανίζεται κατά σταθερές περιόδους και συνοδεύεται από εγκεφαλική δραστηριότητα διαφόρων μορφών. Η διάρκεια του ύπνου ποικίλλει από ζώο σε ζώο.

Οι φώκιες στους πάγους, για παράδειγμα, κοιμούνται για δύο λεπτά και ξυπνούν, προκειμένου να έχουν τα μάτια τους ανοικτά για πολικές αρκούδες, ενώ μεγάλα αιλουροειδή όπως τα λιοντάρια μπορεί να κοιμούνται ακόμη και 20 ώρες το 24ωρο. Ο λόγος για τον οποίο τα ζώα έχουν ανάγκη τον ύπνο δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως.

Μια εξήγηση είναι ότι ο ύπνος περιορίζει την κατανάλωση ενέργειας και επομένως την ανάγκη για τροφή. Οι επιστήμονες πιστεύουν επίσης ότι ο ύπνος βοηθά το νευρικό σύστημα ενός ζώου να αποθηκεύσει στη μνήμη του εντυπώσεις και εμπειρίες. Επιπλέον, ο ύπνος μπορεί να ενισχύει και το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς ένα μέρος από τις ουσίες που επιφέρουν τον ύπνο διεγείρουν και το ανοσοποιητικό.

Έχει το μάτι το ίδιο μέγεθος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας;

Έχω ακούσει ότι το μάτι είναι το μόνο όργανο του σώματος που δεν αναπτύσσεται. Ισχύει αυτό;

Κι όμως, το μάτι μεγαλώνει. Ακολουθεί την ανάπτυξη του κεφαλιού, και από 18 περίπου χιλιοστά κατά τη γέννηση φτάνει τα 23 χιλιοστά στην ηλικία των τριών ετών – μετρώντας πάντα από τον κερατοειδή χιτώνα μέχρι το πίσω μέρος του αμφιβληστροειδούς.

Ωστόσο, από αυτή την ηλικία και μετά, δεν έχουμε μεγάλες αλλαγές. Στην εφηβεία το μάτι φτάνει στο τελικό του μέγεθος, που είναι τα 24 χιλιοστά. Αν το μάτι σταματήσει πρόωρα να μεγαλώνει σε μήκος, τότε έχουμε υπερμετρωπία. Οι εισερχόμενες ακτίνες φωτός συγκεντρώνονται σε ένα σημείο πίσω από τον αμφιβληστροειδή. Αυτό είναι κάτι που το μάτι μπορεί να το εξισορροπήσει, αυξάνοντας την κυρτότητα του φακού. Έτσι, αποκαθίσταται η οξύτητα της όρασης, αλλά το αποτέλεσμα είναι η κόπωση του ματιού, που προκαλεί πονοκεφάλους.

Σε άλλα άτομα επιμηκύνεται ο άξονας του βολβού, κι έτσι προκαλείται μυωπία, καθώς οι εισερχόμενες ακτίνες φωτός συγκεντρώνονται σε ένα σημείο μπροστά από τον αμφιβληστροειδή. Ένας μύωπας βλέπει πάντα θολά, γι’ αυτό και χρειάζεται ένα ζευγάρι γυαλιά ή φακούς επαφής, που διαθλούν τις ακτίνες του φωτός.

Πώς στοιβάζει η φύση τις πέτρες;

Βλέπουμε συχνά μεγάλες πέτρες να στέκονται η μια πάνω στην άλλη, σαν ένα σύμπλεγμα βράχων. Πώς βρέθηκαν εκεί;

Πράγματι, είναι να απορεί κανείς όταν βλέπει τεράστιες πέτρες να βρίσκονται η μια πάνω στην άλλη, για παράδειγμα σε μια πεδιάδα, αλλά η φύση έχει στην πράξη πολλούς τρόπους να «δημιουργεί» και να μετακινεί πέτρες. Τα νερά ποταμών, λιμνών και θαλασσών μπορούν να παρασύρουν μικρές σχετικά πέτρες, και μέχρι πριν από 10.000 χρόνια οι παγετώνες μετακινούσαν πέτρες στη βόρεια Ευρώπη.

Οι παγετώνες μπορούσαν να μεταφέρουν πέτρες βάρους χιλιάδων τόνων πολλά χιλιόμετρα μακριά. Αυτό δε σημαίνει ότι όλες οι μεγάλες πέτρες αυτού του είδους έχουν μετακινηθεί. Όταν οι βροχές και οι άνεμοι διαβρώνουν βουνά, το αποτέλεσμα είναι λάσπη, άμμος και πέτρες όλων των μεγεθών. Η λάσπη, η άμμος και οι μικρότερες πέτρες παρασύρονται από τα νερά και τους πάγους, ενώ οι μεγαλύτερες πέτρες όχι. Μετά τη διάβρωση του βουνού, και αφού οι κοιλάδες έχουν γεμίσει με άμμο και χαλίκια, το τοπίο μετατρέπεται από ένα απόκρημνο βουνό με κοιλάδες σε μια επίπεδη πεδιάδα με βράχους που προεξέχουν, οι οποίοι δεν είναι παρά ό,τι απέμεινε από τα βουνά που διαβρώθηκαν. Το κάτω μέρος των πελώριων αυτών βράχων στην πραγματικότητα είναι η παλιά κορυφή του βουνού, που έχει πλέον θαφτεί από χώμα.

Ποιος εφηύρε την ηλεκτρική σκούπα;

Κατά το 19ο αιώνα πολλοί προσπάθησαν να κατασκευάσουν μια ηλεκτρική σκούπα. Μεταξύ άλλων, ο Βρετανός μηχανικός Cecil Booth κατοχύρωσε μια σχετική ευρεσιτεχνία. Το μηχάνημά του μεταφερόταν πάνω σε ένα κάρο και ήταν εξοπλισμένο με ένα πλήθος από σωλήνες, που έμπαιναν μέσα στο σπίτι από τα παράθυρα. Το 1907 ο Αμερικανός James Murray Spangler εφηύρε μια φορητή ηλεκτρική σκούπα, και ο William Hoover, που ήταν άντρας της ξαδέλφης του, άρχισε να την παράγει.

Μπορούμε να προαισθανθούμε την κακοκαιρία;

Γιατί πολλοί άνθρωποι νιώθουν πόνους στις αρθρώσεις όταν επίκειται κακοκαιρία;

Όλοι οι άνθρωποι επηρεαζόμαστε από τον καιρό, και πιο συγκεκριμένα από την ατμοσφαιρική πίεση, τη θερμοκρασία και την υγρασία, που επιδρούν στην κατάσταση του σώματός μας. Η ατμοσφαιρική πίεση, για παράδειγμα, επηρεάζει άμεσα τα αιμοφόρα αγγεία, τους τένοντες, τις αρθρώσεις και τα άκρα. Η κακοκαιρία είναι συνυφασμένη με χαμηλή πίεση και υψηλή υγρασία, και το σώμα «καταγράφει» μια επικείμενη χειροτέρευση του καιρού.

Εδώ και χρόνια, είναι αντικείμενο συζήτησης το γιατί άτομα με αρθριτικές παθήσεις βιώνουν σοβαρότερα συμπτώματα όταν ο καιρός είναι κακός. Υπάρχουν πολλά αντικρουόμενα ερευνητικά αποτελέσματα, αλλά πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι όντως υπάρχει μια σημαντική επίδραση του καιρού στα άτομα με αρθριτικές παθήσεις.

Μια έρευνα από Ισπανούς επιστήμονες το 2004 έδειξε ότι η χαμηλή πίεση επιδεινώνει τους πόνους σε ανθρώπους που πάσχουν από αρθριτικά. Οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορούν να επιδεινώσουν περαιτέρω τους πόνους από ρευματοειδή αρθρίτιδα. Αυτό οφείλεται στο ότι τένοντες, μύες, οστά και ιστοί σε ουλές παλιών τραυμάτων έχουν διαφορετική πυκνότητα, κι έτσι ο κρύος και υγρός καιρός ενδεχομένως τα διαστέλλει ή τα συστέλλει. Αυτό προκαλεί μικρές κινήσεις, που καταγράφονται από τους ευαίσθητους υποδοχείς πόνου στις αρθρώσεις που έχουν προσβληθεί από νόσο.

Τι χρώμα είχαν οι δεινόσαυροι;

Σε βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες οι δεινόσαυροι απεικονίζονται συνήθως πράσινοι, καφέ ή γκρι, αλλά πώς ξέρουμε τι χρώματα είχαν;

Το δέρμα διατηρείται σε απολιθώματα μόνο σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί στην περίπτωση που ένα νεκρό ζώο πρόλαβε να μουμιοποιηθεί πριν εξελιχθεί η διαδικασία απολίθωσής του. Πάντως, έχουν βρεθεί κατά καιρούς φολίδες ή επιδερμίδα από διάφορα είδη δεινοσαύρων, και είναι ξεκάθαρο ότι οι δεινόσαυροι είχαν δέρμα παρόμοιο με αυτό των σημερινών ερπετών. Η σύσταση ορισμένων φολίδων οδήγησε ερευνητές να υποστηρίξουν ότι αυτές θα πρέπει να έφεραν κάποια χρωστική ουσία, αλλά ενδείξεις για συγκεκριμένα χρώματα δεν έχουν βρεθεί ποτέ, αφού η χρωστική διασπάται γρήγορα και τα απολιθώματα παίρνουν το χρώμα των πετρωμάτων μέσα στα οποία απολιθώνονται. Κατά συνέπεια, οι γνώσεις μας για το χρώμα των δεινοσαύρων είναι ελλιπείς, κι έτσι οι επιστήμονες βασίζονται κυρίως σε υποθέσεις.

Όπως και τα σημερινά ζώα, έτσι και οι δεινόσαυροι είναι σίγουρο ότι αναζητούσαν τροφή, αντιμετώπιζαν εχθρούς και έψαχναν για ταίρι. Γι’ αυτό και υποθέτουμε ότι τα χρώματά τους εξυπηρετούσαν τις ίδιες ανάγκες με αυτές των σημερινών ζώων, για παράδειγμα, το καμουφλάζ, ή την επικοινωνία με τα ομοειδή. Ένας δεινόσαυρος που ζούσε εν μέσω πυκνής βλάστησης μπορούμε να εικάσουμε ότι θα είχε πρασινωπό ή καφετί χρώμα, και ίσως επίσης να είχε βούλες ή λωρίδες συγκεκριμένου χρώματος, που θα τον βοηθούσαν να κρύβεται ανάμεσα στα φύλλα ή στη σκιά. Οι δεινόσαυροι που ζούσαν σε ακάλυπτα τοπία θα πρέπει να είχαν χρώματα παρόμοια με αυτά που έχουν σήμερα τα ζώα της σαβάνας.

Μπορεί να κοπεί ένα ανθρώπινο κεφάλι με σπαθί;

Ήταν τα σπαθιά στην αρχαιότητα τόσο δυνατά και κοφτερά, ώστε να αποκεφαλίζουν έναν άνθρωπο;

Ο διαχωρισμός του κεφαλιού από το υπόλοιπο σώμα με μια σπαθιά απαιτεί ένα πολύ γερό και κοφτερό σπαθί. Τόσο τα ρωμαϊκά σπαθιά όσο και αυτά του μεσαίωνα, αλλά και τα σπαθιά των Ιαπώνων σαμουράι, είχαν τη δύναμη να αποκεφαλίσουν έναν άνθρωπο. Δε φαίνεται όμως κάτι τέτοιο να συνέβαινε συχνά στις μάχες. Για να κοπεί το κεφάλι του εχθρού απαιτείται κάτι περισσότερο από ένα γερό και κοφτερό σπαθί, και συγκεκριμένα, απαιτείται ένα ισχυρό και ακριβές χτύπημα. Από την άλλη, όμως, ο αποκεφαλισμός με σπαθί ήταν, σε διάφορες ιστορικές περιόδους, μια συνήθης μέθοδος εκτέλεσης. Συχνά χρειάζονταν περισσότερα από ένα χτυπήματα για να κοπεί το κεφάλι.