Archive for November 2011

Πώς πεθαίνει κανείς όταν έχει βηματοδότη;

Έχω βηματοδότη επειδή είχα αρρυθμίες. Θέλω λοιπόν να μάθω αν θα συνεχίσει να λειτουργεί όταν θα έχω εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο.

Ο βηματοδότης αποστέλλει ηλεκτρικά ερεθίσματα στην καρδιά προκειμένου η συστολή της να είναι αποτελεσματική και ο καρδιακός ρυθμός να αυξομειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες του σώματος. Εμφυτεύεται σε ασθενείς όταν ο φυσιολογικός σηματοδότης του σώματος, ο φλεβόκομβος, ή οι νευρικές συνδέσεις δεν λειτουργούν ικανοποιητικά, όπως συμβαίνει στις βραδυκαρδίες και στις αρρυθμίες.

Ο βηματοδότης προσαρμόζεται στον καρδιακό ρυθμό του ασθενούς αποστέλλοντας ηλεκτρικούς παλμούς όταν ο ρυθμός της καρδιάς είναι πολύ χαμηλός. Μπορεί να τον παρομοιάσει κανείς με διακόπτη που ανάβει τη λάμπα μία φορά. Έχοντας αυτή την εικόνα στο μυαλό μας θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι που η λάμπα δεν ανάβει, όπως ότι δεν γυρίσαμε το διακόπτη ή ότι έχει χαλάσει η λάμπα ή το καλώδιο.

Κατά τον ίδιο τρόπο, η καρδιά μπορεί να σταματήσει να χτυπά έστω κι αν ο βηματοδότης εξακολουθεί, συνεπής στο καθήκον, να αποστέλλει ηλεκτρικά ερεθίσματα. Αν η καρδιά έχει κουραστεί ή έχει γεράσει αδυνατώντας να ανταποκριθεί στις ανάγκες του σώματος σε αίμα, οι δυνάμεις του τον εγκαταλείπουν και δεν μπορεί πια να πραγματοποιήσει τις συστολές. Ενδέχεται επίσης να δημιουργηθούν θρόμβοι στην καρδιά. Σε αυτή την περίπτωση ο βηματοδότης αδυνατεί να παρέμβει οπότε ο άνθρωπος πεθαίνει. Όπως ακριβώς θα πεθάνουμε όλοι μας κάποτε.

Μπορούν να γίνουν μικροτσίπ από άμμο;

Μου είπαν ότι τα τσιπ του υπολογιστή γίνονται από άμμο. Να το πιστέψω;

Είναι γεγονός ότι το ολοκληρωμένο τσιπ του Η/Υ γίνεται από άμμο. Όχι όμως τη συνηθισμένη. Ο ορισμός «άμμος» που χρησιμοποιείται αφορά μόνο σε ορισμένο μέγεθος των κόκκων που κυμαίνεται από 0,063-2 χιλιοστά.

Το τσιπ γίνεται από πυρίτιο, που είναι ημιαγωγός. Για το βέλτιστο αποτέλεσμα απαιτείται άμμος που περιέχει όσο το δυνατό περισσότερο πυρίτιο. Στην περίπτωση αυτή ιδανική λύση θεωρείται το μεταλλοειδές διοξείδιο του πυριτίου, το ορυκτό χαλαζίας, καθώς αποτελείται από πυρίτιο και οξυγόνο, με χημικό σύμβολο SiO2.

Πρόκειται για πολύ κοινό μεταλλικό στοιχείο το οποίο απαντά σε πολλά είδη ορυκτών. Καθώς μάλιστα διακρίνεται για τη μεγαλύτερη ανθεκτικότητά του μεταξύ των μεταλλοειδών στοιχείων, η άμμος περιέχει συνηθέστατα υψηλό ποσοστό χαλαζία καθώς προέρχεται από την αποσάθρωση διαφόρων πετρωμάτων. Στην καθαρή μορφή του ο χαλαζίας είναι άχρωμο ορυκτό. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η άμμος στις παραλίες μη τροπικών περιοχών είναι συνήθως λευκή καθώς αποτελείται κυρίως από ασβέστιο.

Επομένως, συνηθισμένη άμμος από παραλία, που συνήθως έχει πολλές προσμίξεις, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τσιπ αφού απαιτείται αυτή να διαθέτει πολύ υψηλό ποσοστό χαλαζία ως καθαρό μεταλλοειδές διοξείδιο του πυριτίου. Αυτό το τελευταίο σχηματίζεται όταν με το πέρασμα του γεωλογικού χρόνου ο χαλαζίας έχει συμπιεστεί και θερμανθεί στα βάθη της Γης με αποτέλεσμα την εξαφάνιση των λοιπών αρχικών προσμίξεών του. Απομένει εντέλει ως 99% καθαρό μεταλλοειδές διοξείδιο του πυριτίου.

Ποιου ζώου το DNA διαφέρει περισσότερο από το ανθρώπινο;

Η ζωή στον πλανήτη μας προέρχεται από έναν αρχικό οργανισμό που εμφανίστηκε τουλάχιστον πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Όλοι οι ζώντες οργανισμοί εξελίχθηκαν σταδιακά από τον κοινό μας πρόγονο. Η εξέλιξη διενεργήθηκε μέσω μεταλλάξεων του DNA, τόσο με μικρές ‒όταν μόνο μερικές μεμονωμένες βάσεις άλλαξαν‒ όσο και με μεγάλες ‒όταν μεγαλύτερα τμήματα αντιγράφηκαν αλλάζοντας γονιδιακή θέση.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας αποτυπώνεται στη βιοποικιλότητα που απαντά σήμερα.

Οι οργανισμοί δεν διαθέτουν τον ίδιο αριθμό γονιδίων και χρωμοσωμάτων. Ακριβώς λοιπόν επειδή το γονιδίωμά τους διαφέρει τόσο πολύ, τέτοιου τύπου ερωτήματα δεν έχουν πολύ νόημα. Έτσι, όταν θέλουμε να συγκρίνουμε πολύ απομακρυσμένους εξελικτικά οργανισμούς, επιλέγουμε ορισμένο αριθμό γονιδίων που έχουν κοινή προέλευση. Στη συνέχεια οι πληροφορίες από τα γονίδια αυτά συνδυάζονται προκειμένου να εκτιμηθεί ο βαθμός συγγένειάς τους.

Το 2008 διενεργήθηκαν νέες αναλύσεις για την καταγωγή των ζώντων οργανισμών στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αλληλουχίες 150 γονιδίων. Τα πιο απομακρυσμένα ζώα από τον άνθρωπο είναι οι σπόγγοι, οι οποίοι έχουν και τις περισσότερες εξελικτικές διαφορές στο DNA τους. Από τα πιο περίπλοκα ζώα, τα πρώτα που φαίνεται ότι διαφοροποιήθηκαν είναι τα κτενοφόρα, θαλάσσιοι οργανισμοί που μοιάζουν κάπως με μέδουσες ή, κατά άλλους, τα κνιδόζωα (οι μέδουσες, τα κοράλλια και οι θαλάσσιες ανεμώνες).

Μπορεί ο σίδηρος να μετατραπεί σε αέριο;

Η ύλη κάθε σώματος απαντά σε τέσσερις καταστάσεις: στερεή, υγρή, αέρια και πλάσμα. Η ύλη μετατρέπεται από τη μία μορφή στην άλλη όταν θερμαίνεται απολήγοντας στην κατάσταση του πλάσματος, όπου τα άτομα χωρίζονται σε θετικά και αρνητικά ηλεκτρόνια.

Στα άστρα, όπως για παράδειγμα στον Ήλιο, όλη η ύλη έχει μετατραπεί σε πλάσμα. Στη Γη ο σίδηρος είναι στερεό μέταλλο. Αν θερμανθεί στους 1.540 βαθμούς Κελσίου λιώνει, ενώ στους 2.760 βαθμούς βρίσκεται σε κατάσταση βρασμού. Γι’ αυτό αρκεί να θερμανθεί σε αυτήν τη θερμοκρασία αν θέλουμε σίδηρο σε αέρια μορφή. Σε ακόμη υψηλότερες θερμοκρασίες θα αρχίσει σταδιακά να μετατρέπεται σε πλάσμα.

Ωστόσο, ακόμη και σε 6.000 βαθμούς, στη θερμή ατμόσφαιρα του Ήλιου, τα άτομα σιδήρου δεν έχουν απολέσει παρά μόνο τα εξωτερικά από τα 26 ηλεκτρόνια που συνολικά διαθέτουν. Στο στέμμα ή την κορόνα του Ήλιου, όπου απαντά η υψηλότερη θερμοκρασία καθώς αυτή ανέρχεται στα 1-3 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου, τα περισσότερα άτομα σιδήρου χάνουν μόλις 6-8 ηλεκτρόνια. Υπάρχουν εξωπλανήτες στους οποίους οι θερμοκρασίες είναι τόσο υψηλές ώστε θα μπορούσαν να έχουν λίμνες από υγρό σίδηρο.

Σε κάθε περίπτωση δεν γνωρίζουμε αν κάτι τέτοιο συμβαίνει.

Γιατί «τραγουδάει» ο πάγος στις μεγάλες λίμνες;

Θυμίζει τραγούδι όταν οι λεπτές ρωγμές και σχισμές στον πάγο αρχίζουν να εμφανίζονται σε κάποιο σημείο και στη συνέχεια διαδίδονται σε όλη την παγωμένη επιφάνεια της λίμνης προκαλώντας δονήσεις. Όταν αυτές μετατραπούν σε ακουστικές δονήσεις στον αέρα ακούμε το «τραγούδι» του πάγου. Είναι σαν να στέκεσαι στις σιδηροδρομικές γραμμές ακούγοντας το τρένο που πλησιάζει.

Όταν οι σχισμές στον πάγο μεγαλώσουν, ο ήχος στην αρχή ακούγεται από μακριά, ενώ στη συνέχεια πλησιάζει με μεγάλη ταχύτητα.

Οι ρωγμές και σχισμές στον πάγο προκαλούνται για διάφορους λόγους. Σε γενικές γραμμές οφείλονται σε συσσώρευση πιέσεων και εντάσεων λόγω της κινητικότητας του πάγου, αντίστοιχη των τεκτονικών πιέσεων και εντάσεων που προκαλούνται από την κίνηση των τεκτονικών πλακών της Γης και που αντίστοιχα καταλήγουν σε σεισμική δραστηριότητα. Οι δονήσεις στον πάγο ή το τραγούδι της παγωμένης λίμνης θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα είδος «παγωμένου σεισμού».

Οι εντάσεις ενδέχεται να προκληθούν από τις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η αλλαγή της πίεσης του αέρα επιδρά στον πάγο. Όταν δε αυτός είναι σκληρός, προσαρμόζεται δημιουργώντας ρωγμές και σχίσματα. Σχισμές μπορεί να προκληθούν και λόγω των μεγάλων θερμοκρασιακών μεταβολών του αέρα.

Ο πάγος σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία (κρύος πάγος) καταλαμβάνει μικρότερο χώρο από τον πάγο σε λίγο υψηλότερη θερμοκρασία (ζεστός πάγος). Η πτώση της θερμοκρασίας προκαλεί τη συστολή του πάγου ο οποίος μαζεύεται δημιουργώντας ρωγμές και σχίσματα. Στις μεγάλες λίμνες οι σχισμές μπορεί να προκληθούν και από την παλίρροια. Πάντως, για να ακούσουμε το «τραγούδι» του πάγου, η λίμνη πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη.

Λίμνη με επιφάνεια κάτω από 10.000 τετραγωνικά μέτρα δεν προσφέρεται για «συμφωνική μουσική» καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις πολλά συστήματα ρωγμών και σχισμών αναπτύσσονται ταυτόχρονα.

Πώς ζευγαρώνουν τα πουλιά;

Έχω δει στην τηλεόραση πουλιά να έχουν τρυφερότητες και «γαμήλιους χορούς». Πώς ζευγαρώνουν και κάνουν μωρά;

Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι τα πουλιά διαθέτουν από τις πλέον θεαματικές επιδείξεις στο ζωικό βασίλειο. Με τραγούδια, χορευτικές φιγούρες και πολλούς ευρηματικούς τρόπους εκθέτουν τα προσόντα τους και επιπλέον τα αρσενικά επιδεικνύουν την αξία τους μέσα από αναμετρήσεις προκειμένου το θηλυκό να επιλέξει για σύντροφο το αρσενικό που συνδυάζει δύναμη, τέχνη ή/και ομορφιά ‒τον πλέον κατάλληλο δηλαδή για τη μεταβίβαση των γονιδίων του στην επόμενη γενιά. Όταν λάβουν τέλος οι γαμήλιες επιδείξεις και το ζευγάρι αποδεχθεί το ένα το άλλο, ζευγαρώνουν προβαίνοντας στη γονιμοποίηση.

Όλα τα είδη πτηνών γονιμοποιούνται εσωτερικά. Το αρσενικό τοποθετεί τα σπερματοζωάρια στην αμάρα του θηλυκού, από όπου κατευθύνονται προς τα ώριμα ωάρια που αναμένουν στην ωοθήκη. Τη διαδικασία της εσωτερικής γονιμοποίησης ακολουθούν όλα τα είδη ζώων που γεννούν ζωντανά μωρά ή κάνουν αυγά με προστατευτικό κέλυφος. Η εσωτερική γονιμοποίηση είναι αναγκαία για όλα τα ζώα της ξηράς που δεν διενεργούν τη γονιμοποίηση μέσα στο νερό. Τα πουλιά έχουν τις προϋποθέσεις για δύο γεννητικά όργανα και οδούς.

Στα περισσότερα όμως είδη μόνο τα όργανα της αριστερής πλευράς αναπτύσσονται ως λειτουργικά κατά την αναπαραγωγική διαδικασία. Επιπρόσθετα, τα αρσενικά πουλιά είναι γόνιμα μόνο κατά την περίοδο αναπαραγωγής.

Η γονιμοποίηση γίνεται όταν το θηλυκό δέχεται τα σπερματοζωάρια του αρσενικού στην αμάρα. Από εκεί τα σπερματοζωάρια κατευθύνονται προς τις σάλπιγγες. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις αναμένουν αρκετές εβδομάδες σε ειδική κοιλότητα μέχρι να απαιτηθεί η παρουσία τους για τη γονιμοποίηση στις ωοθήκες. Τα ωάρια που έχουν γονιμοποιηθεί πέφτουν καθώς αναπτύσσεται το έμβρυο στις σάλπιγγες καταλήγοντας στη μήτρα. Εκεί το έμβρυο προστατεύεται μεταξύ άλλων με κέλυφος πλούσιο σε ασβέστιο. Λίγο καιρό μετά το θηλυκό πουλί γεννά τα αυγά που θα επωάσει ώσπου να συμπληρωθεί ο απαιτούμενος χρόνος για την εκκόλαψη.

Από ποια ζώα προέρχονται οι δεινόσαυροι;

Οι πρόγονοι των δεινόσαυρων είναι οι αρχόσαυροι, μια ομάδα ερπετών που ζούσε πριν από 250 με 230 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Στους απογόνους των αρχόσαυρων περιλαμβάνονται επίσης οι κροκόδειλοι και τα πτηνά. Αυτοί με τη σειρά τους προέρχονται από άλλα ερπετά σε μια μακριά εξελικτική σειρά που φθάνει στο παρελθόν, μέσα από αμφίβια, ψάρια και πολλά ασπόνδυλα, στον κοινό πρόγονο όλων των ζώων κάπου 650 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα.

Γιατί οι πλανήτες είναι σφαιρικοί;

Στη βαρυτική δύναμη αποδίδεται το σφαιρικό σχήμα των πλανητών. Ασκείται βαρυτική έλξη προς το εσωτερικό κέντρο του πλανήτη με αποτέλεσμα όλα τα σημεία της επιφάνειας να έλκονται προς τα μέσα με την ίδια δύναμη. Η φυγόκεντρος όμως δύναμη, εξαιτίας της περιστροφής του πλανήτη, μπορεί να προσδώσει στη σφαίρα λίγο πεπλατυσμένο σχήμα στους πόλους και διαστολή στον ισημερινό. Η διάμετρος της Γης στον ισημερινό είναι 12.756 χιλιόμετρα, ενώ η διάμετρος στους πόλους 12.714 χιλιόμετρα.

Ποιο είναι το πιο έξυπνο σκυλί;

Παρότι δεν υπάρχει σαφής ορισμός της ευφυΐας, αν θεωρήσουμε τη δυνατότητα εκπαίδευσης και επικοινωνίας με τον άνθρωπο ως ένα κριτήριο, ευφυέστερη ράτσα σκυλιών θεωρείται η ράτσα Border Collie, ο σκοτσέζικος σκύλος που βοηθά τους βοσκούς να μαζέψουν τα πρόβατα. Έχει πάρει το όνομά του από την περιοχή των συνόρων της νότιας Σκοτίας (The Scottish Borders).

Έχουν τα δίδυμα το ίδιο DNA;

Τα μονοζυγωτικά δίδυμα (που προέρχονται από το ίδιο ωάριο) έχουν εν γένει το ίδιο DNA. Δεν αποκλείεται να καταγραφούν διαφοροποιήσεις στις περιπτώσεις που συμβούν μεταλλάξεις κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Τα διζυγωτικά δίδυμα έχουν διαφορετικά γονίδια, ακριβώς όπως και τα συνηθισμένα αδέλφια.