Archive for October 2011

Πώς γίνεται και το έμβρυο είναι με το κεφάλι προς τα κάτω;

Κανονικά, μαζεύεται πολύ αίμα στο κεφάλι όταν είμαστε ανεστραμμένοι. Γιατί δεν συμβαίνει το ίδιο και στα έμβρυα;

Το έμβρυο δεν είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο στη βαρυτική έλξη όσο βρίσκεται στη μήτρα αφού επιπλέει σε υγρό. Η πυκνότητα του εμβρύου είναι περίπου 1,06, λίγο μεγαλύτερη δηλαδή από το 1,01 περίπου του αμνιακού υγρού. Η διαφορά όμως είναι τόσο ανεπαίσθητη που επί της ουσίας το έμβρυο βρίσκεται σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Το αίμα επομένως κυκλοφορεί απρόσκοπτα προς τα πάνω όπως και προς τα κάτω.

Προς το τέλος της εγκυμοσύνης το πρόβλημα οξύνεται κάπως όταν, μόνιμα πια με το κεφάλι προς τα κάτω, το έμβρυο καταλαμβάνει πολύ χώρο εκτοπίζοντας το υγρό που λειτουργεί προστατευτικά έναντι της βαρύτητας.

Σε αντιστάθμισμα, το έμβρυο διευκολύνεται από τον ταχύ καρδιακό ρυθμό του που φτάνει στους 140-160 παλμούς το λεπτό. Αυτός ο ταχύς ρυθμός φροντίζει για την αποτελεσματική άντληση του αίματος προς όλο το σώμα ακόμη και αν το έμβρυο είναι με το κεφάλι προς τα κάτω.

Μπορεί πράγματι να επιπλεύσει μια ελαφρόπετρα;

Ακόμη και τα παιδιά γνωρίζουν πως μια πέτρα βουλιάζει όταν την πετάξουμε στο νερό. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις, εκ των οποίων η πιο γνωστή, η ελαφρόπετρα ή κίσσηρη, είναι μια πολύ ελαφριά, γκρι και πορώδης πέτρα.

Η κίσσηρη είναι όντως τόσο ελαφριά επειδή είναι γεμάτη φυσαλίδες αερίων. Αυτές οι φυσαλίδες οφείλονται στην ηφαιστειακή προέλευση της ελαφρόπετρας. Η ελαφρόπετρα δημιουργείται όταν κάτω από συνθήκες υψηλής πίεσης ξεχύνεται λάβα ύστερα από ηφαιστειακή έκρηξη.

Η λάβα που έχει βγει ψύχεται πολύ γρήγορα, ενώ ταυτόχρονα η πίεση πέφτει απότομα. Αυτή η πτώση της πίεσης προκαλεί διάφορα αέρια (για παράδειγμα, CO2) που βρίσκονται στην παχύρρευστη λάβα απελευθερώνοντας και ψύχοντάς τα ταχύτατα. Εξαιτίας δε ακριβώς αυτής της ψύξης, λαμβάνουν τη μορφή μικρών φυσαλίδων.

Το αποτέλεσμα είναι ένα υλικό με πυκνότητα μόλις 0,25 γρ./κ.εκ. έναντι του 1 γρ./κ.εκ. του νερού. Ωστόσο, η πυκνότητα της ελαφρόπετρας συναρτάται άμεσα από τις συνθήκες δημιουργίας της. Μπορεί επομένως να είναι και αρκετά βαριά για να επιπλεύσει.

Επιπλέον, η ελαφρόπετρα απορροφά νερό και με τον καιρό βαραίνει τόσο ώστε κάποια στιγμή βυθίζεται.

Μπορεί ένας άνθρωπος να κάνει κοιλιά από τις πολλές μπίρες;

Δεν υπάρχει κάποια επιστημονική τεκμηρίωση ως προς την ιδιαίτερη τάση των θερμίδων «να στρογγυλοκάθονται» γύρω από το στομάχι.

Σε μεγάλη γερμανική έρευνα που ολοκληρώθηκε το 2009, οι επιστήμονες παρακολούθησαν 20.000 άντρες και γυναίκες επί οκτώ χρόνια συγκρίνοντας την κατανάλωση μπίρας με το βάρος τους και την περιφέρεια της μέσης τους.

Το συμπέρασμά τους ήταν πως οι άντρες με μεγάλη κοιλιά που επιδίδονται σε υπερβολική κατανάλωση μπίρας πάχυναν διότι απλούστατα προσλάμβαναν περισσότερες θερμίδες απ’ όσες κατανάλωναν.

Στους άντρες υπάρχει μια γενετική τάση να συσσωρεύεται το πάχος γύρω από την κοιλιά, ενώ στις γυναίκες στους γοφούς, τους γλουτούς και τους μηρούς.

Είναι όλες οι εκλείψεις του Ήλιου ισόχρονες;

Οι τροχιές της Σελήνης και της Γης είναι ελλειπτικές. Καθορίζει αυτό το δεδομένο τη χρονική διάρκεια μιας έκλειψης Ηλίου ή είναι όλες οι εκλείψεις ισόχρονες;

Ένα από τα εντυπωσιακότερα φυσικά φαινόμενα που μπορούμε να απολαύσουμε είναι η ολική έκλειψη Ηλίου. Όταν η Σελήνη καλύπτει ολοκληρωτικά τον Ήλιο, ο ουρανός σκοτεινιάζει και τα αστέρια γίνονται ευδιάκριτα. Δυστυχώς, η διάρκεια της ολικής ηλιακής έκλειψης είναι περιορισμένη. Κατά μέσο όρο διαρκεί λίγο περισσότερο από 2 λεπτά, ενώ η μεγαλύτερη φτάνει στα επτά λεπτά και 31 δευτερόλεπτα.

Το γεγονός πως οι ολικές εκλείψεις δεν είναι ισόχρονες οφείλεται στην ελλειπτική τροχιά τόσο της Γης όσο και της Σελήνης. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τη Σελήνη, της οποίας η απόσταση από τη Γη κυμαίνεται ανάμεσα στα 363.000 χιλιόμετρα, όταν βρίσκεται στο κοντινότερο σημείο, το περίγειο, και στα 406.000 χιλιόμετρα, στο πιο απόμακρο, το απόγειο. Αυτό σημαίνει πως όταν βλέπουμε το σεληνιακό δίσκο από τη Γη στη φάση του περίγειου, αυτός εμφανίζεται μεγαλύτερος κατά 12 % από τον αντίστοιχο κατά το απόγειο. Και η τροχιά της Γης είναι ελλειπτική, η διαφορά όμως ανάμεσα στη μακρύτερη και κοντινότερη απόστασή της από τον Ήλιο προσδιορίζεται μόλις στο 3,4%.

Τον Ιούλιο η Γη βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόστασή της από τον Ήλιο, με αποτέλεσμα να βλέπουμε μικρότερο τον ηλιακό δίσκο από τη Γη. Αν συμβεί μια ολική ηλιακή έκλειψη τον Ιούλιο σε μια χρονική στιγμή που η Σελήνη είναι κοντά στη Γη (και επομένως ο δίσκος της μεγάλος), τότε έχουμε μια έκλειψη Ηλίου μεγάλης χρονικής διάρκειας. Αυτό ακριβώς συνέβη στις 22 Ιουλίου του 2009, όταν η ολική έκλειψη έγινε ορατή και από την Κίνα.

Σε ορισμένα σημεία του πλανήτη διήρκεσε 6 λεπτά και 39 δευτερόλεπτα. Τότε καταγράφηκε η μεγαλύτερη χρονικά έκλειψη κατά τον πρώτο αιώνα του 2000. Πάντως, εκλείψεις τόσο μεγάλης διάρκειας θεωρούνται σπάνιες καθώς η επόμενη διάρκειας άνω των επτά λεπτών θα πραγματοποιηθεί ξανά το 2150.

Ολικές εκλείψεις πραγματοποιούνται μόνο όταν η Σελήνη είναι σχετικά κοντά στο περίγειο, όταν δηλαδή ο δίσκος της φαίνεται μεγάλος. Συνηθέστερα η Σελήνη βρίσκεται μακριά από τη Γη με αποτέλεσμα να μην καλύπτεται εντελώς ο ηλιακός δίσκος. Σε αυτή την περίπτωση πραγματοποιείται δακτυλιοειδής έκλειψη με τον Ήλιο, να εμφανίζεται σαν λαμπερό δαχτυλίδι γύρω από τη Σελήνη. Το 60% περίπου του συνόλου των εκλείψεων είναι δακτυλιοειδείς. Ωστόσο, η διάρκεια μιας ολικής ή δακτυλιοειδούς έκλειψης συνιστά κλάσμα μόνο του χρόνου μιας ολικής έκλειψης Ηλίου.

Η Σελήνη χρειάζεται δύο ή τρεις ώρες για να περάσει μπροστά από το δίσκο του Ήλιου. Κατά το μεγαλύτερο μέρος δε αυτού του χρόνου έχουμε μερική έκλειψη. Όταν η Σελήνη είναι κοντά στη Γη, κινείται προφανώς ταχύτερα. Έτσι καλύπτει τον Ήλιο για μικρότερο διάστημα. Ο ακριβής προσδιορισμός της διάρκειας μιας ηλιακής έκλειψης είναι αρκετά περίπλοκος κι αυτό καθώς πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο το φαινομενικό μέγεθος του Ήλιου και της Σελήνης στον ουρανό όσο και οι ταχύτητες με τις οποίες τα δύο σώματα κινούνται το ένα μπροστά από το άλλο.