Archive for March 2011

Μπορούν όλα τα ζώα να αποκτήσουν μονοζυγωτικά δίδυμα;

Μονοζυγωτικά δίδυμα συναντάμε σε πολλές ομάδες σπονδυλόζωων και φυσικά σε πολλά θηλαστικά, εκτός του ανθρώπου, όπως σε ελέφαντες και αγελάδες. Μεταξύ των πτηνών και των ερπετών καταγράφονται επίσης πολλά παραδείγματα διδύμων που βγήκαν από το ίδιο αβγό. Το ίδιο έχει παρατηρηθεί σε εμού, αλιγάτορες, χελώνες και πολλά είδη φιδιών.

Καθώς τα γονιμοποιημένα ωάρια των ψαριών περιπλανώνται μέσα στο νερό, είναι δύσκολο να παρατηρήσουμε τους γόνους όταν βγαίνουν από το αβγό. Όμως υπάρχουν σιαμαία δίδυμα ψάρια. Αυτά προέρχονται από το ίδιο ωάριο και έχουν αναπτυχθεί μαζί εξαιτίας κάποιου λάθους στην πορεία της εξέλιξης. Γεγονός που καταδεικνύει μονοζυγωτικά δίδυμα και στα ψάρια.

Βεβαίως, οι παρατηρήσεις σχετικά με τα είδη που αποκτούν μονοζυγωτικά δίδυμα είναι τυχαίες. Το ότι δεν έχουν παρατηρηθεί μονοζυγωτικά δίδυμα σε ένα συγκεκριμένο είδος δεν σημαίνει πως δεν μπορούν και να προκύψουν. Με δεδομένο πάντως πως μονοζυγωτικά δίδυμα αποκτούν πολλά θηλαστικά, ερπετά, πτηνά και ψάρια θα πρέπει να συναγάγουμε το συμπέρασμα πως όλα τα είδη αυτών των ζωικών ομάδων μπορούν να αποκτήσουν μονοζυγωτικά δίδυμα.

Δεν ισχύει το ίδιο ωστόσο και για τα πολυπληθέστερα ασπόνδυλα ζώα (έντομα, μαλάκια, σκώληκες, μέδουσες, σπόγγοι κ.λπ.), στα οποία εμφανίζεται μεγάλη ποικιλία τρόπων αύξησης του γονιμοποιημένου ωαρίου, κάποιοι από τους οποίους δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη μονοζυγωτικών διδύμων.

Ποιος εφηύρε το γραμμωτό κώδικα;

Το 1949 οι Αμερικανοί Norman Joseph Woodland και Bernard Silver κατοχύρωσαν την ευρεσιτεχνία τους για τον πρώτο γραμμωτό κώδικα. Δεν είχε παράλληλες γραμμές αλλά κύκλους και μπορούσε να διαβαστεί από όλες τις κατευθύνσεις – «bullseye code». Χρειάστηκε όμως να φτάσουμε στη δεκαετία του 1970 για να δούμε το γραμμωτό κώδικα στα προϊόντα των καταστημάτων.

Ποιος έδωσε στη Βίβλο το όνομά της;

Η Βίβλος συνιστά για τον πολιτισμό μας «το βιβλίο των βιβλίων». Οι ελληνόφωνοι Ιουδαίοι ονόμασαν το σύνολο των γραφών «Βιβλία». Η λέξη προέρχεται πιθανότατα από το βύβλος, που στην αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα σημαίνει πάπυρος.

Barbie η σουξεδιάρα!

Οι κούκλες Barbie και Ken έχουν τα ονόματα των παιδιών της Ruth Handler, συνιδρύτριας της εταιρίας παιχνιδιών Mattel. Μόνο την πρώτη χρονιά κυκλοφορίας της, το 1959, η Barbie πούλησε 351.000 κομμάτια.

Τα πουδραρισμένα μαλλιά ήταν ο κανόνας

Μόλις μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έγινε συνήθεια το λούσιμο των μαλλιών. Μέχρι τότε τα μαλλιά πουδράρονταν ή αλείφονταν με λάδι ή πομάδα. Το λούσιμο θεωρούνταν περιττό, αφού σχεδόν όλοι φορούσαν καπέλο ή μαντίλα.

Το «πρώτο πτηνό» επιβεβαίωσε τον Δαρβίνο

Ο αρχαιοπτέρυξ –προϊστορικό πτηνό, γνωστό και ως «πρώτο πτηνό»– ανακαλύφθηκε δύο χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου του Η καταγωγή των ειδών. Ο αρχαιοπτέρυξ θεωρείται από πολλούς ο σύνδεσμος μεταξύ δεινόσαυρων και πτηνών. Πιθανότατα να είναι το πρώτο πτηνό κατά τη μετάβαση από ζώο του εδάφους σε πλάσμα του αέρα. Όπως και οι δεινόσαυροι πρόγονοί του, διέθετε δόντια και δάχτυλα.

Γιατί υπάρχει η παλίρροια;

Η κατάσταση των υδάτων στις ακτές του πλανήτη μας αλλάζει, προκαλώντας άμπωτη και πλημμυρίδα με διαφορά 6 ωρών κι ενός τετάρτου. Η διαφορά μεταξύ των δύο ποικίλλει. Σε ανοιχτές περιοχές είναι σχεδόν ανεπαίσθητη, ενώ μπορεί να φτάσει και τα 12-15 μέτρα εκεί που το νερό εισχωρεί σε στενούς κόλπους ή κανάλια. Αυτές οι αλλαγές στο επίπεδο της θάλασσας αποκαλούνται «παλίρροια» και αποδίδονται στην επίδραση της Σελήνης πάνω στη Γη. Read more

Γιατί ο εγκέφαλός μας έχει δύο ημισφαίρια;

Η ύπαρξη δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων αποτελεί φυσικό επακόλουθο του εμβρυϊκού σταδίου της ανάπτυξης του ανθρώπου, η οποία βασίζεται σε μια συμμετρία γύρω από έναν κεντρικό άξονα. Σε διάστημα 2-4 εβδομάδων μετά τη γονιμοποίηση δημιουργείται κατά μήκος του εμβρύου ένας αυλός. Πρόκειται για το νευρικό σωλήνα, που αργότερα κλείνει και στοιχειοθετεί στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Το πίσω μέρος του εξελίσσεται σε νωτιαίο μυελό ενώ το μπροστινό στον εγκέφαλο.

Όταν το έμβρυο είναι ηλικίας 2-4 εβδομάδων, δημιουργείται ο νευρικός σωλήνας που αργότερα εξελίσσεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Αυτό το στάδιο της εξέλιξης λαμβάνει χώρα μέσω του φουσκώματος του νευρικού σωλήνα και της δίπλωσής του με τρόπο ώστε αυτόματα δημιουργούνται δύο πανομοιότυπες σχεδόν εκδοχές όλων των δομών του εγκεφάλου.

Το μπροστινό τμήμα του νευρικού σωλήνα δημιουργεί τον εγκέφαλο που διαχωρίζεται σε δύο ημισφαίρια, τα οποία είναι ίδια, με πολλές όμως διαφορές. Είναι πιθανό να προέκυψαν κατά την εξελικτική διαδικασία, ώστε να μπορούμε να αξιοποιούμε στο μέγιστο τις δυνατότητες του εγκεφάλου μας. Εργάζονται επομένως με διαφορετικό τρόπο, επιτελώντας ξεχωριστά καθήκοντα και λειτουργίες.

Στο αριστερό ημισφαίριο υπάρχει περισσότερη φαιά ουσία, που επεξεργάζεται πληροφορίες, ενώ στο δεξιό περισσότερη λευκή ουσία, που μεταβιβάζει τις πληροφορίες περαιτέρω. Επιπλέον, το αριστερό ημισφαίριο χρησιμοποιεί περισσότερο το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη ενώ το δεξιό τη νοραδρελίνη.

Πώς ξέρουμε ότι υπήρξαν προγενέστερες εποχές παγετώνων;

Ο πάγος λιώνει όταν θερμαίνεται. Επομένως, το στρώμα πάγου που χαρακτηρίζει μια εποχή παγετώνων δεν είναι άμεσα ορατό. Έτσι, οι επιστήμονες βασίζονται σε ενδείξεις (π.χ. οι σύγχρονοι παγετώνες) όταν επιχειρούν να αποκαλύψουν παλαιότερες εποχές παγετώνων. Read more

Γιατί μια γλώσσα κολλάει όταν παγώσει;

Αν μια παγωμένη χειμωνιάτικη μέρα σάς έρθει μια ξαφνική παρόρμηση να ακουμπήσετε τη γλώσσα σας σε κάποιο κομμάτι μετάλλου, καλύτερα να την καταστείλετε. Η γλώσσα σας κινδυνεύει να κολλήσει και δυστυχώς χωρίς επιστροφή. Κι αυτό επειδή το μέταλλο είναι καλύτερος αγωγός της θερμότητας από τη γλώσσα.

Η γλώσσα μας, με την υγρασία που είθισται να διαθέτει, όταν έρθει σε επαφή με ένα κομμάτι μετάλλου σε θερμοκρασία περιβάλλοντα χώρου κάτω από το σημείο πήξης παγώνει. Μαζί της παγώνουν και οι μικροί πόροι που διαθέτει, με αποτέλεσμα να μη λιώνει ο πάγος παρά τη συνεχή τροφοδότηση θερμού αίματος προς τη γλώσσα. Τα άτομα του μετάλλου είναι τόσο συμπαγή, που εκπέμπουν τη θερμότητα της γλώσσας με ταχύτερο ρυθμό από αυτόν που το σώμα της παρέχει. Το σίδερο είναι 135 φορές πιο αποτελεσματικός αγωγός θερμότητας απ’ ό,τι το νερό και 3.000 φορές περισσότερο από τον αέρα. Με δυο λόγια, η γλώσσα εισέρχεται στο… βασίλειο των παγετώνων.

Αν, ο μη γένοιτο, συμβεί κάτι τέτοιο, μην επιχειρήσετε να τραβήξετε το κεφάλι σας προς τα πίσω, καθώς κινδυνεύετε να χάσετε μέρος του βλεννογόνου υμένα της γλώσσας. Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για να ξεμπλέξετε είναι να σας ρίξει κάποιος χλιαρό νερό στο σημείο που έχει κολλήσει η παγωμένη γλώσσα σας, έτσι ώστε να ανέβει η θερμοκρασία του μετάλλου πάνω από το σημείο πήξης.