Archive for January 2011

Γιατί δεν πρέπει να διατηρούμε μαζί φρούτα και λουλούδια;

Χτυπημένα λουλούδια και φρούτα παράγουν μια ορμόνη που επιταχύνει την ωρίμανσή τους. IMAGE: SHUTTERSTOCK

Τα φυτά, όπως και τα ζώα, αξιοποιούν διάφορες ορμόνες για τη σωστή ανάπτυξη και εξέλιξή τους. Μία από αυτές τις αυξητικές ορμόνες είναι το αέριο αιθυλένιο, που επιδρά ποικιλοτρόπως στα φυτά. Η σημαντικότερη πάντως λειτουργία του είναι η ρύθμιση της ωρίμανσης και της γήρανσης των φρούτων. Το αιθυλένιο επιταχύνει τη διαδικασία, αφού όσο περισσότερο είναι τόσο ταχύτερα ωριμάζουν τα φρούτα και μαραίνονται τα λουλούδια.

Τα λουλούδια και τα φρούτα δεν είναι μόνο ευαίσθητα στο αιθυλένιο. Και τα ίδια παράγουν την ορμόνη, σε αέρια μορφή. Μάλιστα η παραγωγή της είναι ανάλογη του βαθμού καταπόνησής τους. Για παράδειγμα, όταν κόβουμε ένα τριαντάφυλλο, καταστρέφουμε μερικά από τα κύτταρα του κοτσανιού, αυξάνοντας την παραγωγή αιθυλενίου. Γι’ αυτό τα λουλούδια που κοσμούν τα βάζα μας μαραίνονται ταχύτερα σε σύγκριση με αυτά που βρίσκονται στον κήπο.

Το ίδιο ισχύει και με τα φρούτα, που με τα χτυπήματα μωλωπίζονται. Και σε αυτή την περίπτωση ενεργοποιείται η διαδικασία παραγωγής αιθυλενίου, που επιταχύνει την ωρίμανσή τους. Αν ένα μήλο στη φρουτιέρα χτυπηθεί ή ένα λουλούδι του μπουκέτου τσακίσει, θα παραχθεί περισσότερη από την κανονική ποσότητα αιθυλενίου, η οποία και εξαπλώνεται στα υπόλοιπα μήλα ή λουλούδια.

Γιατί το χταπόδι έχει ράμφος;

Τα χταπόδια, κάποια στιγμή της εξελικτικής διαδικασίας, άρχισαν να εκκρίνουν κερατίνη που συνέβαλε στη δημιουργία του ράμφους. IMAGE: ALAMY / IMAGESELECT

Τα χταπόδια διαθέτουν στο στόμα τους, ανάμεσα στα πλοκάμια τους, ένα σκληρό και μυτερό ράμφος. Έχει πολλές ομοιότητες με το ράμφος του παπαγάλου, αλλά δεν τα συνδέει καμία εξελικτική σχέση. Πολλά μαλάκια, όπως το σαλιγκάρι, έχουν μια μασητική συσκευή που μοιάζει με οδοντωτή γλώσσα. Κατά την εξελικτική διαδικασία ανέπτυξαν γύρω από το στόμα ένα ιδιαίτερο στρώμα κυττάρων που εκκρίνει κερατίνη, δημιουργώντας το ράμφος. Το σκληρό ράμφος προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα στα χταπόδια, καθώς μπορούν να θρυμματίζουν μεγάλα θηράματα, τα οποία και στη συνέχεια διαλύουν με την οδοντωτή τους γλώσσα.

Η χρήση του ράμφους δεν περιορίζεται στην αναζήτηση της τροφής. Επεκτείνεται και στην ενίσχυση των αμυντικών μέσων έναντι των εχθρών τους. Κάποια χταπόδια, με τη βοήθεια του ράμφους τους. μπορούν και τρώνε καβούρια με πολύ σκληρό κέλυφος. Ανοίγουν τρύπες στο κέλυφος και ρουφούν τη σάρκα στο εσωτερικό.

Ορισμένα άλλα, όπως αυτό με τους μπλε δακτυλίους, του γένους Hapalochlaena, με μήκος μόλις 10 εκατοστά, που ζει στους κοραλλιογενείς υφάλους της Αυστραλίας, χρησιμοποιεί το ράμφος του και για να αμύνεται. Με ένα δάγκωμά του εκχέει ποσότητα δηλητηρίου ικανή να σκοτώσει αρκετούς ανθρώπους. Το πάνω μέρος του ράμφους είναι πανομοιότυπο σε όλα τα χταπόδια, ενώ το κάτω, κατά κανόνα, διαφέρει από είδος σε είδος, βοηθώντας έτσι στον προσδιορισμό τους.

Λειτουργίες του ράμφους
• Θρυμμάτισμα του θηράματος
• Απόσπαση της τροφής από το κέλυφος
• Άμυνα κατά των εχθρών

Πόσο χαρτί παράγει ένα δέντρο;

Στη Σκανδιναβία, για την παραγωγή χαρτιού χρησιμοποιείται κυρίως έλατο. Η ποσότητα που λαμβάνεται έχει άμεση σχέση με το μέγεθος του δέντρου και τη μάζα του κορμού του. Κατά κανόνα, ένα μέσο δέντρο δίνει 40 κιλά γραφικής ύλης (8.000 φύλλα Α4) και 80 περίπου είναι τα κιλά αν πρόκειται για χαρτί εφημερίδας.

Τι πυροδοτεί το δεύτερο φτέρνισμα;

Το φτέρνισμα είναι μια εκρηκτική εκπνοή που προκαλείται από τον ερεθισμό της βλεννογόνου της μύτης. Στόχος της συγκεκριμένης σωματικής αντίδρασης είναι η απομάκρυνση της αιτίας του ερεθισμού. Πολύ συχνά το φτέρνισμα ακολουθείται και από ένα δεύτερο. Αυτό οφείλεται στο ότι το πρώτο φτέρνισμα δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τον ερεθισμό.

Ενίοτε το πρώτο φτέρνισμα προκαλεί από μόνο του ερεθισμό, πυροδοτώντας το επόμενο.

Πώς το ουράνιο τόξο παίρνει αυτό το όμορφο καμπυλωτό σχήμα;

Το ουράνιο τόξο είναι ουσιαστικά τμήμα ενός πλήρους κύκλου. IMAGE: LARS GEJL / SCANPIX

Σε ένα ουράνιο τόξο οι ηλιακές ακτίνες συναντούν τα σταγονίδια της βροχής, που διαθλούν το φως και το αναπέμπουν σε γωνία περίπου 40º σε σχέση με το φως που προσπίπτει σε αυτά. Για να είναι ορατό το ανακλώμενο φως, πρέπει η γωνία ανάμεσα στις ακτίνες του ήλιου και μιας νοητής ευθείας που σχηματίζεται από τα σταγονίδια της βροχής προς τη μεριά του παρατηρητή να είναι 40º. Αυτό ισχύει μόνο για σταγονίδια που για τον παρατηρητή βρίσκονται σε τόξο, όταν στέκεται με την πλάτη στον ήλιο. Η θέση επομένως ενός ουράνιου τόξου εξαρτάται από το σημείο που βρισκόμαστε. Δύο άτομα που βρίσκονται δίπλα δίπλα δεν βλέπουν το ουράνιο τόξο στην ίδια ακριβώς θέση.

Τα χρώματα του ουράνιου τόξου προκύπτουν ως εξής: το λευκό φως του ήλιου, εισερχόμενο μέσα σε μια σταγόνα νερού, διαθλάται, κατόπιν ανακλάται στο πίσω μέρος της σταγόνας και στη συνέχεια διαθλάται εκ νέου καθώς εξέρχεται από τη σταγόνα. Το αποτέλεσμα είναι μέρος από το εισερχόμενο φως του ήλιου να ανακλάται προς τα πίσω σε διαφορετικές γωνίες. Γι’ αυτό και το αρχικά λευκό φως αναλύεται στα διάφορα χρώματα που το συνθέτουν, δηλαδή στο φάσμα του.

Στα βραχύτερα μήκη κύματος, κοντά στα ιώδη και μπλε χρώματα, η ανάλυση είναι ισχυρότερη απ’ ό,τι στα μακρύτερα μήκη κύματος, όπως στα κόκκινα και τα κίτρινα. Η γωνία κυμαίνεται από 40,6º για το βιολετί φως έως 42,3º για το κόκκινο, ενώ τα υπόλοιπα χρώματα κατανέμονται μέσα στο φάσμα.

Η συνηθισμένη σε όλους μας ίριδα ονομάζεται επίσης πρωτογενές ουράνιο τόξο. Κι αυτό καθώς πολλές φορές είναι ορατό και ένα δευτερογενές τόξο, με χρώματα ανεστραμμένα και λιγότερο έντονα. Το πρωτογενές ουράνιο τόξο προκύπτει ύστερα από δύο διαθλάσεις και μια ανάκλαση μέσα σε κάθε μεμονωμένο σταγονίδιο βροχής ενώ το δευτερογενές κατόπιν δύο διαθλάσεων και δύο ανακλάσεων, με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο έντονο. Η γωνία του δευτερογενούς ουράνιου τόξου κυμαίνεται στις 50,7-53,6º.

Πότε ανακαλύφθηκε η οδοντόβουρτσα;

Στην Αίγυπτο, το 3500 π.Χ. χρησιμοποιούσαν για οδοντόβουρτσα μια υγρή σκλήθρα, ενώ αυτή του Ναπολέοντα, το 1795, ήταν από χρυσό. IMAGE: A.K. ERGELEN OG SCIENCE MUSEUM / SSPL

Το πρώτο εργαλείο φροντίδας των δοντιών έχει ηλικία 5.500 χιλιάδων χρόνων. Οι πρώτοι που μερίμνησαν για την υγιεινή των δοντιών τους ήταν οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι, που χρησιμοποιούσαν υγρή σκλήθρα για να τα τρίβουν.

Γύρω στο 1600 π.Χ. οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν ένα ξυλαράκι από αρωματικό δέντρο, το οποίο μασούσαν. Αυτό καθάριζε τα δόντια, φρεσκάροντας παράλληλα την αναπνοή. Στα μέσα του 16ου αιώνα οι Κινέζοι έκαναν ένα βήμα παραπέρα, στερεώνοντας τις σκληρές τρίχες από το σβέρκο των γουρουνιών σε μια λαβή από κόκαλο ή μπαμπού. Η ανακάλυψη αυτή διαδόθηκε ταχύτατα στην Ευρώπη. Έτσι έχουμε αναφορές του 1560 από τη Γαλλία για χοντροφτιαγμένες οδοντόβουρτσες με καμπυλωτή κεφαλή.

Οι Ευρωπαίοι ωστόσο επέλεγαν αντί για γουρουνότριχες, τις μαλακότερες αλογότριχες ή φτερά. Κατά το 18ο αιώνα το φινίρισμα τελειοποιήθηκε. Οι εύποροι συνήθιζαν πλέον να έχουν οδοντόβουρτσες με λαβές από χρυσό ή ελεφαντόδοντο, ενώ ο Άγγλος William Addis ήταν ο πρώτος που άρχισε γύρω στο 1780 να παράγει μαζικά οδοντόβουρτσες. Η λαβή τους ήταν οστέινη και στην άκρη βρισκόταν το βουρτσάκι με τις κολλημένες γουρουνότριχες ή αλογότριχες, που πρόβαλαν μέσα από τρυπίτσες.

Οι πρώτες πλαστικές οδοντόβουρτσες έκαναν, για πρώτη φορά, την εμφάνισή τους στην αγορά το 1938.

Γιατί ζεσταινόμαστε στους 30ºC;

Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα μας δυσκολεύεται να διατηρήσει τη θερμοκρασία του κάτω από τους 37ºC. Το σώμα παράγει από μόνο του μεγάλες ποσότητες θερμότητας μέσω της μυοσκελετικής δραστηριότητας και των βιοχημικών αντιδράσεων, που κρατούν το μεταβολισμό σε λειτουργία.

Θεωρητικά, σε ένα χώρο με θερμοκρασία 38ºC θα έπρεπε να νιώθουμε άνετα. Όταν όμως, για παράδειγμα, χτυπά η καρδιά μας, παράγουμε ενέργεια ακόμη και σε κατάσταση ακινησίας. Γι’ αυτό ζεσταινόμαστε και στους 30ºC.

Ποιος ονομάτισε τα νησιά "Δυτικές Ινδίες";

Οι Δυτικές Ινδίες, το νησιωτικό σύμπλεγμα της Καραϊβικής, δεν έχουν καμιά σχέση με τη Ινδία. Όταν το 1492 ο Κολόμβος ανακάλυψε μερικά από τα νησιά, νόμιζε πως είχε φτάσει στη Ινδία, κι έτσι τους έδωσε με το όνομα. Αργότερα ιδρύθηκε η Εταιρία των Δυτικών Ινδιών, που ασχολήθηκε με το εμπόριο προς τα δυτικά, ενώ άλλοι κινήθηκαν προς τα ανατολικά, προς τις Ανατολικές Ινδίες, όπως τις ονόμασαν.

Πού οφείλουν τη γέννησή τους τα τέσσερα στοιχεία της φύσης;

Οι φιλόσοφοι της αρχαίας Ελλάδας ήταν οι πρώτοι που τον 5ο αιώνα π.Χ. προσδιόρισαν τα τέσσερα στοιχεία του φυσικού κόσμου: τη γη, τη φωτιά, τον αέρα και το νερό.

Νόμπελ Ιατρικής: Οι μεγάλες στιγμές των βραβείων Νόμπελ

Γνωρίστε τους μεγάλους νομπελίστες της Ιατρικής. Τι ανακάλυψαν, την ιστορία πίσω από τις ανακαλύψεις και πώς αυτές οι ανακαλύψεις επηρεάζουν σήμερα τη ζωή μας. Read more