Archive for December 2010

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι ευερέθιστοι;

Θα ήθελα να μάθω τι είναι αυτό που κάνει ορισμένους ανθρώπους να έχουν ευέξαπτο χαρακτήρα. Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να διακρίνουμε έναν τέτοιο άνθρωπο;

Η ιδιοσυγκρασία, όπως και άλλες πλευρές της προσωπικότητάς μας, οφείλεται στη συνδυασμένη επίδραση των γονιδίων μας και του περιβάλλοντος. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ορισμένα γονίδια που σχετίζονται με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας.

Το 2002, Νεοζηλανδοί επιστήμονες απέδειξαν ότι, αν επέλθει μετάλλαξη στο λεγόμενο γονίδιο ΜΑΟΑ, οι πιθανότητες να εκδηλώσει το άτομο επιθετικότητα ή βιαιότητα είναι αυξημένες.

Η ανδρική ορμόνη, η τεστοστερόνη, έχει επίσης αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιδιοσυγκρασίας. Αν κατά την ενδομήτρια ζωή εμφανιστούν υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα, μπορούν να επηρεάσουν την προσωπικότητα, ώστε να εκδηλώσει αργότερα μια ευέξαπτη ιδιοσυγκρασία Μάλιστα, η τεστοστερόνη κάνει επίσης «το δάχτυλο της βέρας», τον παράμεσο, να μεγαλώνει περισσότερο. Σε αυτό το αποτέλεσμα κατέληξε μία έρευνα που έκανε πρόσφατα ο καθηγητής Peter Hurd του πανεπιστημίου της Alberta. Οι έρευνές του επιβεβαιώνουν ότι οι άντρες που έχουν τον παράμεσο μακρύτερο από το δείκτη είναι πιο επιθετικοί.

Πόσο ογκώδης ήταν ο πρώτος υπολογιστής;

Οι παλιοί υπολογιστές ήταν τεράστιοι. Πόσο μεγάλος ήταν ο πρώτος υπολογιστής και πότε κατασκευάστηκε;

Ο πρώτος πλήρως ηλεκτρονικός υπολογιστής στον κόσμο ήταν ο ENIAC, που τέθηκε σε λειτουργία το 1946. Ο υπολογιστής είχε παραγγελθεί από τον αμερικανικό στρατό κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, προκειμένου να υπολογίζει τις τροχιές των βλημάτων. Οι υπολογισμοί αυτοί έπαιρναν πολλές μέρες να γίνουν με το χέρι, ενώ ο ENIAC τους διεκπεραίωνε σε κλάσμα δευτερολέπτου. Σε ένα δευτερόλεπτο μπορούσε να κάνει 5.000 προσθέσεις ή αφαιρέσεις, 357 πολλαπλασιασμούς ή 35 διαιρέσεις.

Δυστυχώς, όμως, ο προγραμματισμός του υπολογιστή παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες. Κάθε φορά που έπρεπε να εκτελέσει μια εντολή, οι τεχνικοί ήταν αναγκασμένοι να αλλάζουν αμέτρητες συνδέσεις και να γυρίζουν πολλούς διακόπτες. Επιπλέον, έπιανε και πολύ χώρο. Ο ENIAC καταλάμβανε 167 τετραγωνικά μέτρα -όσο δηλαδή ένα μεγάλο σπίτι- και ζύγιζε σχεδόν 30 τόνους.

Πώς το σώμα μετατρέπει το φαγητό σε ενέργεια;

Τρώμε για να πάρουμε ενέργεια, αλλά πώς μετατρέπει το σώμα μας το φαγητό σε ενέργεια;

Το φαγητό διασπάται σε επιμέρους συστατικά στο γαστρεντερικό σωλήνα, απ’ όπου οι θρεπτικές ουσίες απορροφώνται, περνούν στο αίμα και διανέμονται στον οργανισμό. Εκεί τα θρεπτικά στοιχεία των τροφών διασπώνται σε όλο και μικρότερα μόρια, μέσω της οξείδωσης. Αυτό σημαίνει ότι τα διάφορα μόρια περνούν από ένα επίπεδο ενέργειας σε ένα άλλο, κατώτερο. Η ενέργεια που απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια αυτών των χημικών αντιδράσεων τροφοδοτεί μια σειρά από κυτταρικές διεργασίες που απαιτούν την κατανάλωση ενέργειας. Η όλη διαδικασία κατευθύνεται και ελέγχεται από πολυάριθμα ένζυμα.

Τα παραγόμενα υποπροϊόντα είναι διοξείδιο του άνθρακα και νερό, καθώς και εκκρίματα όπως το ουρικό οξύ, που αποβάλλονται με την εφίδρωση και την ούρηση. Επιπλέον, υπάρχει μια απώλεια ενέργειας, η οποία μετατρέπεται σε θερμότητα, που κρατάει το σώμα μας ζεστό.

Έχουν όλα τα ζώα κόκκινο αίμα;

Το πιο συνηθισμένο χρώμα αίματος είναι το κόκκινο, δεν είναι όμως το μοναδικό. Υπάρχουν ψάρια με λευκό αίμα, ενώ ο κάβουρας Limulus polyphemus έχει μπλε αίμα. Η αιμοσφαιρίνη, που έχει βάση το σίδηρο, προσδίδει το κόκκινο χρώμα.

Μπορούν δύο γεγονότα να συμβούν ταυτόχρονα;

Ο Αϊνστάιν κατήργησε την έννοια του απόλυτου ταυτοχρονισμού. Τι σημαίνει αυτό;

Απλά σημαίνει ότι δύο γεγονότα που συμβαίνουν ταυτόχρονα για έναν παρατηρητή, δε συμβαίνουν ταυτόχρονα και για έναν άλλο, ο οποίος κινείται με σταθερή ταχύτητα σε σχέση με τον πρώτο. Πριν από τον Αϊνστάιν, η απάντηση στο ερώτημα αυτό ήταν πάντοτε καταφατική. Όμως, με τη θεωρία της σχετικότητας και τη γνώση ότι η ταχύτητα του φωτός είναι πάντα η ίδια για όλους, η ιδέα περί απόλυτου ταυτοχρονισμού κατέρρευσε. Ο Αϊνστάιν εξήγησε γιατί συμβαίνει αυτό, με τη βοήθεια ενός πολύ γνωστού νοητικού πειράματος (επάνω σκίτσο), με ένα τρένο που κινείται με μεγάλη ταχύτητα, όταν κάποια στιγμή κεραυνοί χτυπούν το μπρος και το πίσω μέρος του.

Τη στιγμή που πέφτουν οι κεραυνοί, ο παρατηρητής στην αποβάθρα τυχαίνει να βρίσκεται στο μέσο της απόστασης από το μπροστινό και το πίσω μέρος του τρένου. Επειδή το φως των δύο κεραυνών, που κινείται με την ίδια ταχύτητα, διανύει την ίδια απόσταση μέχρι να τον φτάσει, ο παρατηρητής θεωρεί ότι και οι δύο κεραυνοί έπεσαν ταυτόχρονα.

Αντίθετα, για τον παρατηρητή στο τρένο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επειδή το τρένο κινείται προς τα δεξιά, ο παρατηρητής που βρίσκεται στο μέσο του τρένου απομακρύνεται από το φως του κεραυνού Α και πλησιάζει προς το φως του κεραυνού Β. Γι’ αυτό και βλέπει τον κεραυνό Β πριν από τον κεραυνό Α. Γνωρίζοντας, όμως, ότι η ταχύτητα του φωτός είναι σταθερή, συμπεραίνει ότι ο κεραυνός Β έπεσε πρώτα.

Ποιος από τους δύο έχει δίκιο; Μα… και οι δύο! Το αν δύο γεγονότα είναι ταυτόχρονα ή όχι εξαρτάται από το παρατηρητή που τα εξετάζει.

Γιατί ζουν τα λιοντάρια σε αγέλες;

Σε αντίθεση με άλλα αιλουροειδή, τα λιοντάρια ζουν και κυνηγούν σε αγέλες. Γιατί έχει το λιοντάρι αυτή την ιδιαίτερη συμπεριφορά;

Το λιοντάρι, υπό μία έννοια, είναι το πιο ασυνήθιστο από τα περίπου 40 είδη αιλουροειδών που υπάρχουν στον κόσμο. Τα αιλουροειδή συνήθως δεν είναι πολύ κοινωνικά ζώα, και πολλά από αυτά δεν ανέχονται καθόλου να βρίσκονται κοντά σε ομοειδή τους, με εξαίρεση την εποχή του ζευγαρώματος. Σε κάποια από τα είδη κάπου κάπου βλέπουμε μεμονωμένες περιπτώσεις ζώων που περπατούν μαζί, αλλά δε σχηματίζουν ποτέ αγέλες σε σταθερή βάση, όπως τα λιοντάρια.

Συνήθως δεν είναι εύκολο να δοθεί απάντηση σε μια ερώτηση τέτοιου τύπου. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να δώσουμε εκ των υστέρων μια εξήγηση, με βάση τα πλεονεκτήματα που η εκάστοτε συμπεριφορά προσφέρει στους οργανισμούς. Έτσι, φαίνεται πως το γεγονός ότι τα λιοντάρια ζουν και κυνηγούν στην ανοιχτή σαβάνα, όπου η κύρια πηγή τροφής τους είναι τα μεγάλα χορτοφάγα θηλαστικά, τα οδήγησε να αναπτύξουν τη συνεργασία και τον ομαδικό τρόπο διαβίωσης. Αυτό το είδος κυνηγιού απαιτεί συντονισμό και αλληλοσυνεννόηση, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν οι θηρευτές γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, όπως συμβαίνει σε μια αγέλη. Είναι ενδεικτικό το ότι οι αγέλες των λιονταριών αποτελούνται κατά βάση από συγγενικά θηλυκά άτομα (αδελφές, θείες, εξαδέλφες κτλ.).

Σε αντίθεση με το λιοντάρι, όλα σχεδόν τα υπόλοιπα αιλουροειδή είναι ζώα που κυνηγούν στήνοντας ενέδρες σε δενδρόφυτες περιοχές (δάση κτλ.). Καλό παράδειγμα είναι η τίγρη, η οποία μοιάζει πολύ με το λιοντάρι, έχει παρόμοια σωματική διάπλαση και τρέφεται επίσης με μεγάλα χορτοφάγα. Επειδή όμως η τίγρη ζει στο δάσος, μπορεί να γλιστρήσει σιωπηρά κοντά στη λεία της, πριν της επιτεθεί. Αυτό κάνει το κυνήγι της ατομική υπόθεση και δε χρειάζεται να είναι κοινωνική, όπως το λιοντάρι.

Κάποια άλλα αιλουροειδή, όπως ο γατόπαρδος και η γάτα της ερήμου (Felis margarita), ζουν σε ανοιχτές εκτάσεις, όπως και το λιοντάρι. Η συμπεριφορά τους όμως είναι διαφορετική. Ο γατόπαρδος είναι ένας σπρίντερ, που κυνηγάει πολύ μικρότερα ζώα, ενώ η γάτα της ερήμου είναι νυκτόβια και τρέφεται με έντομα και άλλα μικρά ζώα, τα οποία ένα μοναχικό ζώο μπορεί να πιάσει μόνο του.

Γιατί τα ζώα του αυτού είδους είναι τόσο ίδια;

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ διαφορετικοί ο ένας από τον άλλον. Γιατί τότε τα ζώα είναι τόσο ίδια μεταξύ τους;

Μια σύντομη απάντηση είναι ότι τα ζώα δεν είναι τόσο ίδια μεταξύ τους –απλώς έτσι μας φαίνονται. Ζώα όπως οι ζέβρες και οι καμηλοπαρδάλεις είναι γνωστό ότι αποτελούν σχεδόν πιστά αντίγραφα το ένα του άλλου, αλλά, αν κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά, θα διακρίνει πάρα πολλές διαφορές. Σε αυτές βασίζονται, μεταξύ άλλων, τα ίδια τα ζώα, για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους.

Ωστόσο, σε ορισμένα ζώα δεν μπορούμε να διακρίνουμε διαφορές, όσο εξονυχιστικά κι αν τα εξετάσουμε. Συνήθως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα είδη αυτά δε χρησιμοποιούν την όραση για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους. Πολλά θηλαστικά έχουν εκπληκτικά ανεπτυγμένη όσφρηση και αναγνωρίζουν το ένα το άλλο από τη μυρωδιά. Πολλά πουλιά, που φαίνονται σχεδόν όμοια, ξεχωρίζουν το ένα το άλλο από τις φωνές τους.

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι είμαστε πολύ διαφορετικοί οφείλεται κυρίως στην τεράστια εξάπλωση που έχουμε ως είδος. Αυτό ισχύει επίσης και για είδη ζώων που έχουν μεγάλη εξάπλωση, τα οποία συχνά υποδιαιρούνται σε υποείδη με βάση κυρίως την εμφάνισή τους.

Γιατί έχουμε διαφορετικές ομάδες αίματος;

Είναι γεγονός ότι πρέπει να τρεφόμαστε με βάση την ομάδα αίματος που έχουμε; Τι σημαίνουν, αλήθεια, οι διαφορετικές ομάδες αίματος;

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στην ομάδα αίματος και την προσωπικότητα, όπως επίσης ότι θα πρέπει να τρέφεται ή να γυμνάζεται κανείς ανάλογα με την ομάδα αίματος που έχει. Ωστόσο, οι θεωρίες αυτές στερούνται επιστημονικής βάσης. Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, η ομάδα αίματος παίζει μεγάλο ρόλο σε συγκεκριμένες μόνο περιπτώσεις, από τις οποίες η πιο συνηθισμένη είναι η μετάγγιση. Τότε, είναι απολύτως απαραίτητο η ομάδα του δότη και του λήπτη να είναι συμβατές. Μέχρι το 1900 περίπου, όταν ο Carl Landsteiner ανακάλυψε την ύπαρξη διαφορετικών ομάδων αίματος, πολλοί είχαν χάσει τη ζωή τους μετά τη λήψη ασύμβατου αίματος.

Στο αίμα διακρίνουμε πολλές διαφοροποιήσεις, αλλά μόνο η διάκριση των ομάδων Α, Β, και 0 και ο παράγοντας Ρέζους έχουν πρακτική σημασία. Στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων υπάρχουν δύο τύποι πρωτεϊνών, η Α και η Β. Ανάλογα με το αν κανείς έχει τη μία ή και τις δύο πρωτεΐνες, ή καμία από αυτές, τότε έχει ομάδα αίματος Α ή Β ή ΑΒ ή 0, κατά σειρά. Ταυτόχρονα, υπάρχουν στο αίμα αντιγόνα κατά των πρωτεϊνών που δε διαθέτει κάποιος. Εάν κάποιος έχει, για παράδειγμα, ομάδα αίματος ΑΒ, δεν έχει καθόλου αντιγόνα, και μπορεί συνεπώς να δεχτεί οποιοδήποτε τύπο αίματος. Απεναντίας, τα άτομα με ομάδα αίματος 0 δέχονται μόνο τον ίδιο τύπο αίματος, επειδή διαθέτουν αντιγόνα τόσο κατά των Α όσο και κατά των Β πρωτεϊνών.

Το ίδιο συμβαίνει και με το σύστημα Ρέζους, όπου είτε διαθέτει κανείς είτε δε διαθέτει συγκεκριμένες πρωτεΐνες (Ρέζους θετικό ή Ρέζους αρνητικό, αντίστοιχα).

Πόσο αργά μπορούν να πετούν τα πουλιά;

Δεν είναι εύκολο να πετάει ένα πουλί αργά, και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ενεργό πέταγμα – όχι μόνο για απλή αιώρηση. Ο ειδικός στον τομέα αυτό είναι η μπεκάτσα, που μπορεί να πετάει συνεχώς για μια ώρα καλύπτοντας μόλις 8 χιλιόμετρα.

Πόσους ιδρωτοποιούς αδένες έχουμε;

Ο άνθρωπος έχει έως και 3 εκατομμύρια ιδρωτοποιούς αδένες, τους περισσότερους στις παλάμες και στις πατούσες, ενώ κανένα στα χείλη. Σε περίπτωση σκληρής σωματικής προσπάθειας σε ζεστό περιβάλλον, οι αδένες εκκρίνουν 2 περίπου λίτρα ιδρώτα την ώρα.