Archive for December 2010

Ποιος είναι ο ταχύτερος ανελκυστήρας του κόσμου;

Σε ποιο μέρος του κόσμου βρίσκεται ο ταχύτερος ανελκυστήρας; Με πόσα χιλιόμετρα την ώρα κινείται;

Ο ταχύτερος ανελκυστήρας του κόσμου βρίσκεται στο ψηλότερο οικοδόμημα του κόσμου, τον ουρανοξύστη Ταϊπέι 101, στην Ταϊβάν, που έχει ύψος 508 μέτρα. Οι ανελκυστήρες αυτοί –γιατί υπάρχουν δύο– αναπτύσσουν ταχύτητα που πλησιάζει τα 17 μέτρα το δευτερόλεπτο, δηλαδή πάνω από 60 χλμ./ώρα. Μέσω του φρεατίου τους, που έχει ύψος 382,2 μέτρα, ανεβάζουν 24 άτομα σε έναν εξώστη με πανοραμική θέα, στον 89ο όροφο, μέσα σε 30 δευτερόλεπτα.

Οι ανελκυστήρες έχουν αεροδυναμικό σχήμα, που εμποδίζει τους συριστικούς ήχους που δημιουργούνται όταν ο θάλαμος κινείται με μεγάλη ταχύτητα μέσα σε στενό φρεάτιο. Επιπλέον, οι θάλαμοι είναι εξοπλισμένοι με σταθεροποιητές πίεσης, ώστε να μη βουλώνουν τα αυτιά των επιβατών. Για μεγαλύτερη άνεση, τα ασανσέρ διαθέτουν και ηλεκτρονικά συστήματα απόσβεσης κραδασμών. Οι αισθητήρες του ανελκυστήρα καταγράφουν ενδεχόμενα τραντάγματα και στέλνουν τα δεδομένα στο αντίβαρο, το οποίο εξουδετερώνει τους κραδασμούς.

Οι δύο αυτοί ανελκυστήρες-εξπρές δεν αποτελούν τα μοναδικά μέσα για την εξυπηρέτηση των 12.000 ανθρώπων που κινούνται καθημερινά στο κτίριο. Ο ουρανοξύστης Ταϊπέι 101 διαθέτει συνολικά 61 ανελκυστήρες, από τους οποίους οι 34 είναι διώροφοι, καθώς και 50 παραδοσιακές κυλιόμενες σκάλες.

Από το 1955, στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες υπάρχει η κατηγορία για τα ταχύτερα ασανσέρ. Πριν από 50 χρόνια, ο γρηγορότερος ανελκυστήρας ανέπτυσσε ταχύτητα 426 μέτρων το λεπτό, ή 25,6 χλμ./ώρα.

Ποιος έκανε τον πρώτο περίπλου της Αφρικής;

Οι Φοίνικες ή οι Κινέζοι έπλευσαν πρώτοι γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας;

Οι Φοίνικες, που είχαν την κοιτίδα τους στην ανατολική Μεσόγειο, ήταν ο μεγάλος ναυτικός λαός εμπόρων της αρχαιότητας. Οι αποικίες τους στα δυτικά εκτείνονταν μέχρι τις ακτές του Μαρόκου, αλλά πιθανότατα τα καράβια τους δεν έφτασαν ποτέ μέχρι το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

Οι Κινέζοι όμως έφτασαν, και μάλιστα πριν από τον πρώτο Ευρωπαίο, το Βαρθολομαίο Ντιάζ, που περιέπλευσε την Αφρική το 1487-1488. Αυτό αποδεικνύεται από πολλούς παλιούς κινέζικους χάρτες που απεικονίζουν τη νότια Αφρική. Ο παλιότερος από αυτούς σχεδιάστηκε από τον Κινέζο χαρτογράφο Τσου Σου-Πεν γύρω στο 12ο αιώνα. Δυστυχώς, το πρωτότυπο δεν έχει σωθεί και ο χάρτης είναι γνωστός από μια γκραβούρα του 16ου αιώνα. Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλοι χάρτες, όπως ο χάρτης Ντα Μινγκ Χουν Γι Του, που χρονολογείται από το 1389. Επίσης, πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και παλιές κινέζικες ιστορίες αποδεικνύουν ότι οι Κινέζοι ήταν οι πρώτοι που επισκέφτηκαν την περιοχή αυτή.

Γιατί είναι οι πλανήτες στρογγυλοί;

Γιατί τα ουράνια σώματα, όπως οι πλανήτες και ο Ήλιος, έχουν τη μορφή σφαίρας και όχι κύβου ή οποιουδήποτε άλλου σχήματος;

Η μορφή των μικρών σωμάτων –όπως οι άνθρωποι, τα σπίτια, αλλά και τα βουνά και οι μικροί αστεροειδείς– καθορίζεται από τις μηχανικές τους ιδιότητες. Αν πάρουμε ένα βράχο και τον λαξεύσουμε σε ένα συγκεκριμένο σχήμα, το σχήμα του θα παραμείνει, λίγο πολύ, αμετάβλητο.

Όσο μεγαλύτερο είναι όμως ένα αντικείμενο, τόσο μεγαλύτερο είναι και το βαρυτικό του πεδίο. Για παράδειγμα, αν θα θέλαμε να χτίσουμε ένα πολύ μεγάλο κτίριο, θα έπρεπε να σιγουρευτούμε εκ των προτέρων ότι τα θεμέλιά του θα είναι αρκετά ισχυρά, αλλιώς το οικοδόμημα θα κινδύνευε να καταρρεύσει από το ίδιο του το βάρος. Έτσι, οτιδήποτε θα εξείχε πάρα πολύ πάνω από την επιφάνεια ενός πλανήτη ή ενός άστρου, η βαρύτητα θα το έκανε να καταρρεύσει. Εάν ένας πλανήτης είχε το σχήμα κύβου, οι κορυφές του κύβου θα εξείχαν από τον υπόλοιπο πλανήτη. Επειδή όμως τα άστρα και οι πλανήτες έχουν τόσο μεγάλο μέγεθος, είναι αδύνατο να υπάρξουν αρκετά ισχυρά «θεμέλια» για να στηρίξουν αυτές τις προεξοχές, και κατά συνέπεια η βαρύτητα θα προκαλούσε την κατάρρευσή τους. Έτσι, επειδή η βαρύτητα έλκει τα πάντα προς το κέντρο των ουράνιων σωμάτων, τα αναγκάζει να πάρουν σφαιρικό σχήμα.

Ωστόσο, τα άστρα και οι πλανήτες δεν έχουν τέλειο σφαιρικό σχήμα, αλλά ελλειπτικό. Λόγω της περιστροφής τους, διογκώνονται ελαφρά γύρω από τον ισημερινό.

Έχουν οι σκύλοι αχρωματοψία;

Όπως και τα περισσότερα θηλαστικά –εκτός από τους πιθήκους– οι σκύλοι δεν έχουν μεγάλες ικανότητες να διακρίνουν χρώματα. Πειράματα έχουν δείξει ότι μπερδεύουν το πρασινοκίτρινο, το κόκκινο και το πορτοκαλί, αλλά μπορούν να διακρίνουν πολλές αποχρώσεις του μπλε.

Πόσο επικίνδυνα είναι τα διαστημικά σκουπίδια;

Πόσοι παροπλισμένοι δορυφόροι υπάρχουν στο διάστημα; Αποτελούν απειλή για μας;

Υπάρχουν περίπου 2.000 δορυφόροι εκτός λειτουργίας σε τροχιά γύρω από τη Γη, αλλά και πολύ περισσότερα μικρότερα αντικείμενα. Συνήθως αυτά καίγονται όταν εισέρχονται στην ατμόσφαιρα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φτάσουν μέχρι τη Γη – κάτι που, πάντως, συμβαίνει σπάνια.

Τα διαστημικά σκουπίδια δεν αποτελούν σοβαρό κίνδυνο ούτε για τους δορυφόρους που βρίσκονται σε λειτουργία ούτε για τα διαστημόπλοια, παρά μόνο στη γεωστατική τροχιά που βρίσκεται 35.900 χιλιόμετρα πάνω από τον ισημερινό. Εκεί υπάρχουν τόσο πολλά διαστημικά παλιοσίδερα, που ο κίνδυνος συγκρούσεων είναι σημαντικός. Γι’ αυτό, έχει αποφασιστεί ότι οι παροπλισμένοι δορυφόροι πρέπει να μετακινούνται σε μια τροχιά «νεκροταφείο», 300 χιλιόμετρα ψηλότερα. Δυστυχώς, δεν τηρούν όλες οι χώρες αυτό τον κανόνα, και έτσι έχουμε πού και πού κάποιες συγκρούσεις.

Ανεβαίνει ήδη η στάθμη των ωκεανών;

Πολλές φορές ακούμε ότι η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει λόγω των πάγων που λιώνουν. Φαίνεται ήδη αυτό σήμερα, και ποιες είναι οι προοπτικές;

Από το 1900, η παγκόσμια στάθμη των ωκεανών έχει ανέβει από 10 έως 20 εκατοστά, εκ των οποίων η άνοδος 3 εκατοστών επήλθε μόνο μεταξύ του 1993 και του 2003. Από χρόνο σε χρόνο εμφανίζονται παντού κάποιες φυσιολογικές αυξομειώσεις στη στάθμη της θάλασσας. Χάρη σε δορυφορικές μετρήσεις κυρίως, οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε μάλλον άνοδο της στάθμης –αν και ανισομερώς κατανεμημένη στη Γη– εξαιτίας των μεταβολών στα θαλάσσια ρεύματα και τις θερμοκρασίες.

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε τι οφείλεται η άνοδος της στάθμης των θαλασσών. Οι περισσότεροι τη συνδέουν με την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία μεταξύ άλλων συντελεί στο λιώσιμο των παγετώνων και των πολικών πάγων γενικότερα. Το νερό από την τήξη των πάγων τροφοδοτεί τις θάλασσες, ανεβάζοντας βαθμιαία τη στάθμη τους αλλά και μειώνοντας την αλατότητά τους.

Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η κατάσταση αυτή θα συνεχιστεί. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (IPCC), η στάθμη των ωκεανών μέχρι το έτος 2100 θα ανέβει από 9 έως 88 εκατοστά. Το πόσο μεγάλη θα είναι η άνοδος εξαρτάται κυρίως από την έκλυση αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Όμως, ακόμη και αν η έκλυση αυτή περιοριστεί, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άνοδος της στάθμης θα συνεχιστεί σε κάποιο βαθμό και μετά το 2100.

Αν η εκτίμηση αυτή αποδειχτεί σωστή, εκατομμύρια άνθρωποι σε παράλιες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι στο μέλλον από τις πλημμύρες. Μεγάλες περιοχές του Μπαγκλαντές θα βρεθούν κάτω από το νερό, και θα απειληθούν επίσης πόλεις όπως η Καλκούτα, το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, ή ακόμα και η Θεσσαλονίκη.

Ποιο πουλί έχει το μεγαλύτερο πληθυσμό;

Ποιο είδος πουλιού είναι το πολυπληθέστερο και ποιο έχει τη μεγαλύτερη εξάπλωση;

Το πολυπληθέστερο είδος πουλιών που υπάρχει σήμερα είναι η Κουελέα (Quelea quelea), η οποία ζει σε άνυδρες περιοχές νότια της Σαχάρας. Είναι ένα μικρό αγελαίο πουλί που ζει, τρέφεται και ζευγαρώνει σε σμήνη, τα οποία αποτελούνται συνήθως από χιλιάδες ή και δεκάδες χιλιάδες πουλιά. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να ενωθούν πολλά σμήνη μαζί, και έχουν παρατηρηθεί τέτοια ευρύτερα σμήνη, τα οποία αριθμούσαν πολλά εκατομμύρια άτομα.

Η Κουελέα τρέφεται με δημητριακά, και έτσι τόσο μεγάλα σμήνη μπορούν, βέβαια, να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές στις καλλιέργειες. Μπορούν να αφανίσουν ένα χωράφι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και γι’ αυτό –με το δίκιο τους– σε πολλά μέρη της Αφρικής τα ονομάζουν «πουλιά-ακρίδες». Οργισμένοι αγρότες έχουν προσπαθήσει να τα αφανίσουν με βόμβες και φλογοβόλα, αλλά κανένα από αυτά τα μέσα δεν οδήγησε σε σοβαρή μείωση του πληθυσμού των σμηνών. Σήμερα, ο συνολικός πληθυσμός του είδους στον κόσμο εκτιμάται ότι φτάνει το 1,5 δισεκατομμύριο πουλιά.

Τα τεράστια σμήνη της Κουελέα όμως ωχριούν μπροστά στα περιστέρια Εκτοπιστές (Ectopistes migratorius) της Βόρειας Αμερικής, τα οποία έχουν πλέον οδηγηθεί σε εξαφάνιση. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, τότε που οι πληθυσμοί τους βρίσκονταν στο ζενίθ, οι ειδικοί τα υπολόγιζαν σε τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια άτομα. Αυτό σημαίνει ότι τότε το ένα στα δύο πουλιά της Βόρειας Αμερικής ήταν περιστέρι Εκτοπιστής.

Μερικά σμήνη Εκτοπιστών ήταν τόσο μεγάλα, που έπαιρνε τρεις μέρες για να περάσουν από μία περιοχή. Κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, οι αποικίες τους κάλυπταν κάθε κλαδί δέντρου σε εκτάσεις πολλών τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα περιστέρια Εκτοπιστές κυνηγήθηκαν αδυσώπητα. Κάποια στιγμή οι πληθυσμοί τους προφανώς μειώθηκαν σε κρίσιμο επίπεδο, κυρίως λόγω της εξάπλωσης των καλλιεργειών και της υλοτομίας. Το τελευταίο δείγμα πέθανε το 1914 στο ζωολογικό κήπο του Σινσινάτι.

Πόσοι έχουν πρόσβαση το Διαδίκτυο;

Οι χρήστες του Διαδικτύου εκτιμάται ότι ανέρχονται παγκοσμίως σε περίπου 900 εκατομμύρια άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 14% του πληθυσμού της Γης. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξεως του 146% από το 2000.

Γιατί κουράζεται κανείς με την πνευματική προσπάθεια;

Η σωματική προσπάθεια κουράζει τους μυς, αλλά γιατί κουράζεται κανείς και όταν σκέφτεται;

Ο εγκέφαλος είναι μεγάλος καταναλωτής ενέργειας και δεσμεύει καθημερινά περίπου το 20% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνουμε. Σε έντονη πνευματική προσπάθεια, η κατανάλωση αυτή μπορεί να φτάσει και στο 50%. Επειδή ο εγκέφαλος παίρνει όλη του την ενέργεια από τη γλυκόζη του αίματος, όταν εργάζεται πολύ έντονα για μεγάλο διάστημα, τότε το σάκχαρο του αίματος πέφτει. Το χαμηλό σάκχαρο προκαλεί εξάντληση και γι’ αυτό κουραζόμαστε με την πνευματική προσπάθεια.

Από την άλλη, ο εγκέφαλος χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για την επίλυση ενός προβλήματος, όταν έχει ήδη μάθει τον τρόπο. Γι’ αυτό, π.χ., κανείς κουράζεται πολύ γρήγορα όταν παίζει σκάκι για πρώτη φορά, ενώ μετά κάποια λίγη προπόνηση μπορεί να παίζει για ώρες.

Γιατί τα ζώα έχουν διαφορετικό ρυθμό βαδίσματος;

Τα θηλαστικά μπορούν να κινούνται με βάδιση, τροχασμό, πλαγιοποδισμό, καλπασμό και τετράκροτο βηματισμό. Γιατί ορισμένα είδη προτιμούν ένα συγκεκριμένο τρόπο βαδίσματος;

Τα πολλά είδη βαδίσματος είναι αποτέλεσμα διαφορετικών αναγκών. Ζώα με μακριά πόδια και ψηλό σώμα κινούνται συχνά με δίκροτο διποδισμό, στον οποίο τα πόδια κάθε πλευράς μετακινούνται ταυτόχρονα. Αυτό ισχύει, μεταξύ άλλων, για τις καμήλες και τις καμηλοπαρδάλεις, οι οποίες έτσι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να περδικλωθούν στα ίδια τους τα πόδια. Ο δίκροτος διποδισμός δίνει, βέβαια, κάπως μειωμένη σταθερότητα στην κίνηση, αλλά σπάνια δημιουργείται κάποιο πρόβλημα στις περιοχές και στα εδάφη όπου ζουν οι καμήλες και οι καμηλοπαρδάλεις.

Διαφορετικά είναι τα πράγματα για το ισλανδικό άλογο, το οποίο κινείται σε εδάφη που είναι πολύ ανώμαλα και με πολλά εμπόδια. Εδώ είναι πιο πρακτική η κίνηση με τα μικρά, πηδηχτά βήματα που χαρακτηρίζουν τον τετράκροτο βηματισμό. Με αυτό το είδος βηματισμού, τα άλογα μπορούν να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις με σταθερό και εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό. Όταν ένα ισλανδικό άλογο κινείται κατ’ αυτό τον τρόπο, το σώμα του είναι σχεδόν ακίνητο, αν εξαιρέσει κανείς την κίνηση προς τα εμπρός.

Αυτό του δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες να κρατηθεί στα πόδια του, σε περίπτωση που χάσει την ισορροπία του – κάτι που δε συμβαίνει με τον καλπασμό ή τον τριποδισμό, τον οποίο χρησιμοποιούν άλλα είδη αλόγων, όταν θέλουν να αναπτύξουν ταχύτητα.

Ακόμη και η οικονομία κινήσεων παίζει κάποιο ρόλο. Για παράδειγμα, μια αλεπού που κινείται στο χιόνι έχει την τάση να τοποθετεί τα πίσω της πόδια στα ίχνη που άφησαν τα μπροστινά. Με τον τρόπο αυτόν εξοικονομεί ενέργεια και κινείται με ένα είδος τροχασμού, όπου τα ίχνη σχηματίζουν μια σχεδόν ευθεία γραμμή.