Archive for December 2010

Ποιο ήταν το πρώτο ηλεκτρονικό παιχνίδι;

Ο Άγγλος A.S. Douglas κατασκεύασε το 1952 το πρώτο ηλεκτρονικό παιχνίδι με γραφικά. Ήταν μια παραλλαγή της τρίλιζας, σε μια οθόνη 16 x 35 pixel. Ο υπολογιστής, που ονομαζόταν EDSAC, βρισκόταν στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Γιατί το ονομάζουμε σημείο G;

Το σημείο G πήρε το όνομά του από το Γερμανό γυναικολόγο Ernst Grafenberg, ο οποίος περιέγραψε πρώτος, το 1950, αυτή την ευαίσθητη περιοχή, που βρίσκεται λίγα εκατοστά μέσα στον κόλπο της γυναίκας. Ως σημείο G, όμως, αναφέρεται για πρώτη φορά στο βιβλίο «G-spot», που κυκλοφόρησε το 1982.

Πώς καταλαβαίνουμε την αιτία μιας πυρκαγιάς;

Το να βρούμε από πού και πώς ξεκίνησε μια πυρκαγιά αποτελεί, υπό πολλές έννοιες, ένα γρίφο. Κατά κανόνα, οι ειδικοί της πυροσβεστικής ξεκινούν ελέγχοντας τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και ακολουθούν τα καλώδια από δωμάτιο σε δωμάτιο στο κτίριο όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά. Η ζέστη από τη φωτιά λιώνει τη μόνωση των καλωδίων και προκαλεί βραχυκύκλωμα, το οποίο αφήνει έναν ευδιάκριτο μικρό κρατήρα και υπολείμματα τήξης ακριβώς στο σημείο όπου συνέβη το βραχυκύκλωμα. Ένα βραχυκυκλωμένο καλώδιο υποδεικνύει, δηλαδή, ποιο είναι το αρχικό σημείο όπου η φωτιά έπληξε τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και, κατά συνέπεια, από πού ξεκίνησε η φωτιά.

Παράλληλα, ενδείξεις στο πάτωμα και στους τοίχους μπορούν να αξιοποιηθούν για τον εντοπισμό της εστίας της πυρκαγιάς. Επειδή η θερμότητα κινείται πάντοτε προς τα πάνω, η οροφή συνήθως καίγεται ολοσχερώς, ενώ οι τοίχοι και κυρίως το πάτωμα υφίστανται μικρότερες ζημιές. Έτσι, οι τεχνικοί προσπαθούν να εντοπίσουν σε ποιο σημείο το πάτωμα έχει καεί εντελώς, γιατί από εκεί προφανώς ξεκίνησε η φωτιά.

Οι ειδικοί γνωρίζουν, επίσης, εκ πείρας ότι η αιθάλη καίγεται εντελώς στα σημεία όπου αναπτύσσονται οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες. Εκτός αυτού, προσπαθούν να καταγράψουν τα γεγονότα που μπορεί να συνέβησαν μέχρι τη στιγμή εκδήλωσης της φωτιάς, για να ανακαλύψουν τα αίτιά της.

Πόσο ταλαντώνεται ένας ουρανοξύστης;

Έχω ακούσει πως τα πολύ ψηλά κτίρια ταλαντώνονται. Γιατί συμβαίνει αυτό, και πόσο πολύ μπορούν να ταλαντωθούν;

Ο δυνατός άνεμος κάνει τα δέντρα να ταλαντώνονται. Αυτό συμβαίνει γιατί το επιτρέπει η δομή τους. Το ίδιο ισχύει και για τα σύγχρονα κτίρια. Είναι κατασκευασμένα από σχετικά ελαφριά υλικά και έχουν ατσάλινο σκελετό, ο οποίος υποχωρεί λίγο όταν πιέζεται από τον άνεμο. Μπορούν να ταλαντωθούν έως και ένα μέτρο, αλλά συνήθως ταλαντώνονται λιγότερο, ενώ πολύ ογκώδεις ουρανοξύστες, όπως το Empire State Building, ταλαντώνονται το πολύ πέντε χιλιοστά.

Κάθε κτίριο έχει τη δική του ιδιοσυχνότητα ταλάντωσης, η οποία ως επί το πλείστον εξαρτάται από το ύψος του. Ένας ουρανοξύστης μπορεί, για παράδειγμα, να έχει ιδιοσυχνότητα 0,16 Hz. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται περίπου έξι δευτερόλεπτα για να ολοκληρώσει μια πλήρη ταλάντωση. Για όσους εργάζονται ή μένουν στην κορυφή ενός ουρανοξύστη, οι επιταχύνσεις από τις ταλαντώσεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα δυσάρεστες, ακόμη και να προκαλούν ναυτία. Για το λόγο αυτό, πολλά ψηλά κτίρια κατασκευάζονται πλέον με αποσβεστήρες ταλαντώσεων, όπως ο ψηλότερος ουρανοξύστης του κόσμου, ο Taipei 101 στην Ταϊβάν, που στον 88ο όροφό του αιωρείται μια χαλύβδινη σφαίρα βάρους 730 τόνων. Η σφαίρα σταθεροποιεί το κτίριο και απορροφά τις ταλαντώσεις σε ποσοστό περίπου 40%, προσφέροντας προστασία από δυνατούς ανέμους και σεισμούς.

Πώς κάνει τόσο θόρυβο ένα τζιτζίκι;

Στις διακοπές μου εκπλήσσομαι από το απίστευτο βουητό των τζιτζικιών. Πώς μπορεί ένα τόσο μικρό έντομο να κάνει τόση φασαρία;

Οι ήχοι προέρχονται από τα αρσενικά τζιτζίκια, και ο σκοπός τους είναι να πληροφορηθούν τα θηλυκά ότι υπάρχει ένα ελκυστικό αρσενικό εκεί κοντά. Σχετικές μετρήσεις δείχνουν πως ο ήχος που παράγουν τα τζιτζίκια σε πλήρη δραστηριότητα μπορεί να ξεπεράσει τα 90 ντεσιμπέλ, γεγονός που τα κατατάσσει στην κορυφή της λίστας με τα πιο θορυβώδη έντομα που γνωρίζουμε. Το τραγούδι ενός τζίτζικα της νότιας Ευρώπης μπορεί να ακουστεί από απόσταση 800 μέτρων.

Τα αρσενικά ορισμένων ειδών της Αυστραλίας μπορούν να παράγουν ήχο έντασης έως και 120 ντεσιμπέλ. Η αλήθεια είναι πως ακόμη και το ίδιο το τζιτζίκι δυσκολεύεται να ανεχθεί το εκκωφαντικό του βουητό, αλλά ευτυχώς μπορεί να απομονώνει το ακουστικό του νεύρο, ώστε να μην ξεκουφαίνεται το ίδιο από τον ήχο.

Το τζιτζίκι παράγει τον οξύ και δονητικό ήχο του με τη βοήθεια κάποιων ειδικών μυών στο πίσω μέρος του σώματός του. Εκεί υπάρχουν δύο όργανα που μοιάζουν με τύμπανα, και όταν οι τεντωμένοι μύες χτυπούν πάνω τους παράγουν έναν ισχυρό ηχητικό παλμό. Μια μεμβράνη που βρίσκεται στα πτερύγια ενισχύει τον ήχο και μετατρέπει σχεδόν ολόκληρο το σώμα του εντόμου σε ενισχυτή.

Κάθε είδος έχει το δικό του ήχο, αλλά τόσο η συχνότητα όσο και η έντασή του εξαρτάται από τη θερμοκρασία και την ώρα της ημέρας.

Πόσο ζυγίζει ο Ήλιος;

Ο Ήλιος είναι με διαφορά το μεγαλύτερο σώμα του ηλιακού μας συστήματος. Ζυγίζει περίπου 2 x 1027 τόνους (το 2 ακολουθούμενο από 27 μηδενικά) και είναι σχεδόν 333.000 φορές βαρύτερος από τη Γη. Ακόμη και σε σχέση με το Δία, που είναι μεγαλύτερος με διαφορά πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, ο Ήλιος είναι ένας γίγαντας, αφού ζυγίζει περίπου 1.046 φορές περισσότερο.

Μάλιστα, ο Ήλιος καταλαμβάνει περισσότερο από το 99% της συνολικής μάζας του ηλιακού μας συστήματος. Από τη στιγμή, όμως, που γεννήθηκε, και σε όλη τη διάρκεια της εξέλιξής του, ο Ήλιος γίνεται συνεχώς ελαφρύτερος. Η ενέργεια που παράγει το άστρο του ηλιακού μας συστήματος προέρχεται από διαδικασίες σύντηξης στον πυρήνα του, όπου υδρογόνο μετασχηματίζεται σε ήλιο. Η ενέργεια προκύπτει από το γεγονός ότι ένας ατομικός πυρήνας ηλίου ζυγίζει λίγο λιγότερο από τέσσερις ατομικούς πυρήνες υδρογόνου που συμμετέχουν στη διαδικασία. Η διαφορά μάζας μεταξύ ενός ατόμου ηλίου και τεσσάρων ατόμων υδρογόνου μετατρέπεται σε ενέργεια, σύμφωνα με την περίφημη εξίσωση του Άλμπερτ Αϊνστάιν Ε=mc2. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η Ήλιος χάνει τέσσερα εκατομμύρια τόνους μάζας το δευτερόλεπτο. Ακόμη κι αν αυτό ακούγεται πολύ, πρόκειται για αμελητέα ποσότητα σε σχέση με τη συνολική του μάζα.

Γιατί η ημισέληνος είναι το σύμβολο του Ισλάμ;

Τι αντιπροσωπεύει η ημισέληνος ως σύμβολο του ισλαμισμού;

Το ισλαμικό ημερολόγιο βασίζεται στις φάσεις της Σελήνης. Πάντως, η ημισέληνος δεν είναι επίσημο σύμβολο του ισλαμισμού. Η Σελήνη συμβόλιζε πολλά πράγματα σε πολλούς πολιτισμούς, για παράδειγμα τη θηλυκότητα, την αρρενωπότητα, τη γονιμότητα, αλλά και το πέρασμα του χρόνου. Η ημισέληνος υπήρξε κατά καιρούς μια ιδιαίτερα δημοφιλής παράσταση. Όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1453, υιοθέτησαν το σύμβολο της Πόλης, που ήταν η ημισέληνος. Κόσμησαν με αυτή τη σημαία τους και τα τζαμιά τους. Από τότε, η ημισέληνος πέρασε στις σημαίες και άλλων μουσουλμανικών κρατών.

Χρησιμοποιούν τα ζώα ονόματα;

Ένα όνομα είναι μια έκφραση με μια αναφορική λειτουργία. Όταν προφέρουμε το όνομα «Γιώργος», παράγουμε έναν ήχο, τον οποίο οι άλλοι αντιλαμβάνονται σαν μια αναφορά στο πρόσωπο Γιώργος. Η χρήση, επομένως, ονομάτων απαιτεί έναν πολύ ανεπτυγμένο εγκέφαλο, ο οποίος μπορεί να αναγνωρίσει το υποδεικνυόμενο άτομο από τον ήχο.

Πολλά ζώα, όπως οι λύκοι, οι πίθηκοι και ορισμένα πτηνά, μπορούν να αναγνωρίσουν το ένα το άλλο από τους ήχους που παράγουν, αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με ονόματα. Η αναγνώριση εδώ σχετίζεται με ήχους που παράγουν τα ζώα και που η ιδιαιτερότητά τους έχει να κάνει με το «φωνητικό μηχανισμό» του κάθε ατόμου του είδους.

Αντίθετα, τα ρινοδέλφινα φαίνεται πως χρησιμοποιούν «ονόματα» με τρόπο παρεμφερή με το δικό μας. Το σφύριγμα κάθε ρινοδέλφινου λειτουργεί ως μια χαρακτηριστική και εντελώς ιδιαίτερη «ηχητική υπογραφή», την οποία μάλιστα κάθε δελφίνι επινοεί στη νεαρή του ηλικία. Τα υπόλοιπα δελφίνια του κοπαδιού μπορούν να αναγνωρίζουν αυτό τον ήχο.

Πειράματα που διεξήγαγαν οι ερευνητές δελφινιών V.M. Janik, L.S. Sayigh και R.S. Wells έδειξαν ότι οι ήχοι λειτουργούν σαν ονόματα. Αναπαράγοντας σε υπολογιστή γνήσιες ηχητικές υπογραφές δελφινιών μαζί με επεξεργασμένους ήχους, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι ηχητικές υπογραφές αναγνωρίζονταν από τη χροιά του ήχου και όχι από τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του. Αυτό σημαίνει πως η ηχητική υπογραφή είναι χαρακτηριστική για ένα συγκεκριμένο ρινοδέλφινο, όταν αυτός ο ήχος παράγεται από κάποιο άλλο ρινοδέλφινο. Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα ρινοδέλφινα χρησιμοποιούν «ονόματα».

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν αισθάνονται πόνο;

Μερικές εκατοντάδες άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν από μία εκ γενετής πάθηση, εξαιτίας της οποίας δεν μπορούν να αισθανθούν πόνο. Μία μετάλλαξη δεν επιτρέπει στα αισθητήρια νεύρα –τα οποία διαβιβάζουν νευρικά σήματα από το σώμα στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό– να αναπτυχθούν επαρκώς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αισθάνονται πόνο, αλλά ούτε και κρύο ή ζέστη. Η νόσος ονομάζεται Congenital Insensitivity to Pain with Anhidrosis (στα ελληνικά «συγγενής αναισθησία στον πόνο με ανίδρωση») – και εν συντομία CIPA. Ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της σπάνιας νόσου είναι ότι το σώμα αδυνατεί να επιτελέσει τη λειτουργία της εφίδρωσης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ψυχθεί μόνο του.

Το να μην μπορεί κανείς να αισθανθεί πόνο ίσως ακούγεται δελεαστικό, αλλά, στην πραγματικότητα, η ασθένεια είναι πολύ σοβαρή και ανίατη. Οι μισοί απ’ όσους πάσχουν από τη νόσο CIPA πεθαίνουν πριν κλείσουν τα τρία τους χρόνια. Ο πόνος είναι ο συναγερμός του σώματος, που μας προειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά. Οι ασθενείς με CIPA μπορεί να σπάσουν το πόδι τους ή να υποφέρουν από πολύ επικίνδυνες παθήσεις, όπως η οξεία σκωληκοειδίτιδα, χωρίς να το αντιληφθούν. Αν ασθένειες τέτοιου είδους δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο.

Γιατί αλλάζουμε δόντια;

Τα δόντια της πρώτης οδοντοφυΐας είναι κατάλληλα, ως προς το μέγεθός τους, για τα μικρά παιδιά, αλλά θα ήταν άχρηστα στους ενήλικες. Η παιδική οδοντοφυΐα –ή νεογιλή, όπως λέγεται– δεν ταιριάζει στο μέγεθος του προσώπου και του στόματος των ενηλίκων. Γι’ αυτό, η φυσική επιλογή οδήγησε σε αυτό που συμβαίνει σήμερα, στο να αναπτύσσονται, δηλαδή, δύο οδοντοφυΐες. Τα νεογιλά δόντια αρχίζουν να αναπτύσσονται ήδη από την έβδομη εβδομάδα της κύησης. Τα παιδιά γεννιούνται, κατά κανόνα, χωρίς δόντια. Αυτά, όμως, βρίσκονται ήδη κάτω από τα ούλα τους, και το πρώτο δόντι ξεπροβάλλει συνήθως σε ηλικία τεσσάρων έως οκτώ μηνών.

Στα περισσότερα παιδιά, και τα 20 νεογιλά δόντια έχουν φυτρώσει πριν από τα τρία τους χρόνια. Τα νεογιλά δόντια αρχίζουν να αντικαθίστανται σε ηλικία έξι περίπου ετών. Η μόνιμη οδοντοφυΐα αποτελείται από 32 δόντια, μαζί με τους φρονιμίτες. Τα δόντια της παιδικής και της μόνιμης οδοντοφυΐας έχουν την ίδια ακριβώς δομή και σύσταση όσον αφορά τη μύλη, τον πολφό και τη ρίζα. Το γεγονός ότι ένα νεογιλό δόντι που πέφτει μοιάζει σαν να μην έχει ρίζα οφείλεται στο ότι η πίεση από το νέο, μόνιμο δόντι διαλύει το νεογιλό από το εσωτερικό του.