Archive for December 2010

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι έχουν λακκάκι στο πιγούνι;

Το λακκάκι στο πιγούνι είναι κάτι που κληρονομούμε από τους προγόνους μας. Πρόκειται για ένα γενετικό χαρακτηριστικό του λεγόμενου αυτοσωματικού κυρίαρχου τύπου. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν 75% πιθανότητες να γεννηθεί ένα παιδί με λακκάκι στο πιγούνι αν και οι δύο γονείς του έχουν αυτό το χαρακτηριστικό. Το γονίδιο έχει εντοπιστεί στο χρωμόσωμα 16.

Ένα λακκάκι στο πιγούνι δεν είναι ένα βαθούλωμα μόνο στο δέρμα, αλλά και στους συνδετικούς ιστούς και στους ιστούς των οστών που βρίσκονται από κάτω. Ο σχηματισμός του βαθουλώματος οφείλεται πιθανότατα στο ότι οι ιστοί στο πρώιμο εμβρυακό στάδιο δεν καταφέρνουν να ενωθούν αρκετά καλά στο μέσον, όπως περίπου συμβαίνει και με τη λαγωχειλία ή την υπερωιοσχιστία (λυκόστομα). Το λακκάκι στο πιγούνι δεν παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο λειτουργικά ή εξελικτικά. Κατά τα άλλα, ο βαθμός της επίδρασης του γονίδιου ποικίλλει, γι’ αυτό και το λακκάκι στο πιγούνι μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο εμφανές.

Από τι αποτελείται η μύξα;

Η βλέννα της μύτης είναι ένα μείγμα νερού, σκόνης, γύρης, δερματικών κυττάρων, νεκρών λευκών αιμοσφαιρίων, βακτηρίων και ανόργανων αλάτων, καθώς και βλεννίνης, μιας πρωτεΐνης που λειτουργεί ως λιπαντικό.

Πώς λειτουργεί η στύση;

Το ανδρικό μόριο περιλαμβάνει δύο σηραγγώδη σώματα, τα οποία περιέχουν ειδικά αιμοφόρα αγγεία, που αποκαλούνται κολποειδή. Το αίμα από τις αρτηρίες διοχετεύεται στα κολποειδή, και από εκεί απομακρύνεται μέσω των φλεβών του πέους. Όταν το πέος βρίσκεται σε χαλάρωση, δεν υπάρχει πολύ αίμα στα σηραγγώδη σώματα.

Η στύση ξεκινάει από τον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος, αντιδρώντας σε εξωτερικά σεξουαλικά ερεθίσματα, αποστέλλει σήματα μέσω νεύρων που απολήγουν στο πέος. Αυτά τα σήματα κάνουν τις αρτηρίες του πέους να διαστέλλονται, με αποτέλεσμα να ρέει περισσότερο αίμα στα σηραγγώδη σώματα, τα οποία, καθώς περιβάλλονται από μια ελαστική μεμβράνη, διογκώνονται και γίνονται πιο σκληρά. Παράλληλα, αναστέλλεται η εκροή αίματος από το πέος, καθώς τα διογκωμένα σηραγγώδη σώματα πιέζουν τις φλέβες από τις οποίες φεύγει το αίμα από το πέος. Τα τοιχώματα των φλεβών είναι πιο λεπτά από εκείνα των αρτηριών, γι’ αυτό και συμπιέζονται πολύ ευκολότερα.

Στυτικές δυσλειτουργίες μπορεί να οφείλονται στο ότι οι αρτηρίες του πέους δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στα σήματα του εγκεφάλου. Μπορεί επίσης να οφείλονται στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας – συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Το σκεύασμα Viagra ενισχύει τη διεγερτική ικανότητα, επειδή βοηθάει τις αρτηρίες στο πέος να αντιδρούν καλύτερα στα εγκεφαλικά σήματα.

Από πού εμφανίζονται τα μυγάκια των φρούτων;

Αν αφήσουμε φρούτα εκτεθειμένα για κάποιο καιρό, εμφανίζονται ξαφνικά μικρά, ενοχλητικά μυγάκια. Από τι προέρχονται αυτά τα μυγάκια;

Παλιότερα οι άνθρωποι πίστευαν πως οι αρουραίοι εμφανίζονταν ξαφνικά στα σκουπίδια με τη διαδικασία της αυτόματης γέννησης και ότι το ίδιο συνέβαινε με τις μύγες στο σάπιο κρέας και τα ακάρεα σε ξεχασμένα υπολείμματα φαγητού. Το φαινόμενο αυτό, που ονομάζεται επίσης αβιογένεση, αποτελούσε κατά τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης των φυσικών επιστημών ένα απολύτως αποδεκτό πεδίο έρευνας, για το οποίο μάλιστα πολλοί λόγιοι της εποχής έγραφαν μακροσκελή πονήματα.

Καθώς όμως τα μικροσκόπια βελτιώνονταν συνεχώς (βλ. και το άρθρο για τον Κάρολο Λινναίο στο τρέχον τεύχος), έγινε σαφές ότι τίποτε δεν μπορεί να προκύψει εκ του μηδενός. Οι αρουραίοι ξετρυπώνουν στη μέση της νύχτας, οι μύγες πετούν και αφήνουν τα αυγά τους στο κρέας –από τα οποία αναπτύσσονται προνύμφες και, στη συνέχεια, ενήλικες μύγες–, ενώ τα ακάρεα εμφανίζονται εκεί όπου άλλα, ενήλικα, ακάρεα έχουν γεννήσει τα αυγά τους.

Όταν κανείς βλέπει έξαφνα ένα φρούτο να περιτριγυρίζεται από μυγάκια, μπορεί κάλλιστα να μπει στον πειρασμό να πιστέψει στην αυτόματη γέννηση, αλλά καλύτερα θα είναι να ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά. Τα μυγάκια των φρούτων –ή μύγες του ξιδιού– είναι τόσο μικροσκοπικά, που δύσκολα διακρίνουμε ένα από αυτά να κάθεται πάνω σε ένα ώριμο φρούτο, δελεασμένη από το άρωμά του. Το έντομο αφήνει τα αυγά του, και κατόπιν εξαφανίζεται.

Δεν αποκλείεται βέβαια να έχει αφήσει τα αυγά του στο φρούτο όταν αυτό βρισκόταν ακόμη στο καφάσι του μανάβη. Αυτό δεν μπορούμε να το δούμε –εκτός αν χρησιμοποιήσουμε μικροσκόπιο–, και μέσα σε λίγες μέρες το φρούτο μας είναι γεμάτο μυγάκια.

Γιατί είναι ευκολότερη η «μόνωση» από το φως απ’ ό,τι η μόνωση από τον ήχο;

Γιατί μπορούμε να εμποδίσουμε το φως να μπει σε ένα δωμάτιο με μια λεπτή κουρτίνα, ενώ είναι πολύ δυσκολότερο να κρατήσουμε μακριά το θόρυβο του δρόμου;

Αν θέλουμε να πάρουμε ένα μεσημεριανό υπνάκο, είναι εύκολο να εμποδίσουμε το φως να μπει στο δωμάτιο τραβώντας τις κουρτίνες ή κλείνοντας τις γρίλιες, αλλά δεν είναι το ίδιο εύκολο να εμποδίσουμε τους θορύβους του δρόμου. Αυτό οφείλεται στο ότι ο ήχος μεταδίδεται υπό μορφή ταλαντώσεων των ατόμων της ύλης, είτε αυτή είναι αέρια είτε υγρή είτε στερεά. Γι’ αυτό, τα ηχητικά κύματα μπορούν να διαπεράσουν σχετικά εύκολα τους τοίχους του σπιτιού σας και, ουσιαστικά, αναχαιτίζονται μόνο στο κενό, καθώς εκεί δεν υπάρχουν άτομα για να μεταδώσουν τις ταλαντώσεις.

Από την άλλη, το ορατό φως και γενικότερα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία διαδίδονται με τη μορφή παλλόμενων ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων, τα οποία δεν απαιτούν την ύπαρξη ύλης για να μεταδοθούν, γι’ αυτό εξάλλου και ταξιδεύουν στο κενό του διαστήματος. Όταν τα κύματα ορατού φωτός συναντούν ένα συμπαγές υλικό σώμα συνήθως δεν το διαπερνούν αλλά ανακλώνται ή/και απορροφώνται από αυτό. Γι’ αυτό, μια βαριά και σκούρα κουρτίνα εμποδίζει αποτελεσματικά το φως να μπει σε ένα δωμάτιο, αλλά δυστυχώς δε βοηθά σε ό,τι αφορά το θόρυβο.

Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τον εξωτερικό θόρυβο είναι πολύ σκληρά και συμπαγή υλικά, όπως η πέτρα ή ο μόλυβδος, καθώς αυτά ανακλούν τα ηχητικά κύματα αρκετά αποτελεσματικά. Επιπροσθέτως, ένα παχύ στρώμα πορώδους υλικού, όπως είναι π.χ. ο λιθοβάμβακας, μπορεί να απορροφήσει ένα μέρος του υπόλοιπου ήχου, μετατρέποντας ένα μέρος των ηχητικών κυμάτων σε θερμότητα.

Γιατί οι σκύλοι έχουν μαύρη μύτη;

Το ότι οι σκύλοι έχουν μαύρη μύτη είναι πιθανότατα αποτέλεσμα της εξελικτικής διαδικασίας. Το χρώμα οφείλεται στη μελανίνη, η οποία προστατεύει τη μύτη από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

Έτσι, το μαύρο χρώμα της μύτης συμβάλλει στην αποτροπή εγκαυμάτων και, κατά συνέπεια, μειώνει τον κίνδυνο να πάθει ο σκύλος καρκίνο του δέρματος. Το υπόλοιπο σώμα των περισσότερων σκύλων προστατεύεται από τρίχωμα, το οποίο εμποδίζει τις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν στο ευαίσθητο δέρμα.

Οι περισσότερες ράτσες σκύλων έχουν μαύρη μύτη, αλλά υπάρχουν και ράτσες με κοκκινωπή ή γκρίζα μύτη.

Υπάρχουν πολλές εκδοχές της Βίβλου;

Ναι, υπάρχουν διαφορετικοί «Βιβλικοί κανόνες», όπως λέγονται. Γενικά, η χριστιανική Βίβλος αποτελείται από δύο μέρη: τα 27 βιβλία που γράφτηκαν μετά το Χριστό –και μάλιστα γράφτηκαν στα ελληνικά–, τα οποία αποτελούν την Καινή Διαθήκη, και μια εκδοχή της εβραϊκής Βίβλου, που αποτελεί την Παλαιά Διαθήκη.

Η ελληνιστική μετάφραση της εβραϊκής Βίβλου, γνωστή και ως «μετάφραση των Εβδομήκοντα», την οποία αποδέχεται η Ορθόδοξη εκκλησία, περιέλαβε και ορισμένα κείμενα τα οποία δεν υπήρχαν στην εβραϊκή Βίβλο, και τα οποία χαρακτηρίζονται ως «δευτεροκανονικά». Στις αρχές του 5ου αιώνα, η Βίβλος μεταφράστηκε στα λατινικά από τον πατέρα της Εκκλησίας Ιερώνυμο, ο οποίος χρησιμοποίησε ως επί το πλείστον το εβραϊκό πρωτότυπο. Η μετάφραση αυτή, η Βουλγάτα, αναγνωρίστηκε από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία.

Κατά την προτεσταντική Μεταρρύθμιση, τη δεκαετία του 1520, ο Λούθηρος μετέφρασε τη Βουλγάτα στα γερμανικά, αλλά άφησε έξω τα «δευτεροκανονικά» κείμενα, αν και ορισμένα από αυτά τα εξέδωσε χωριστά.

Πάντως, τα λεγόμενα «Απόκρυφα της Καινής Διαθήκης», όπως το Ευαγγέλιο του Θωμά και το πρόσφατα ανακαλυφθέν Ευαγγέλιο του Ιούδα, δεν συμπεριλήφθηκαν σε κανένα Βιβλικό κανόνα. Επιπλέον, οι διαφοροποιήσεις στις μεταφράσεις αποτυπώνουν, όπως είναι φυσικό, τις θρησκευτικές προσεγγίσεις και τις απόψεις για τη ζωή κατά τις διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Μυρίζουν τα χρήματα;

Λέγεται ότι «τα λεφτά δεν μυρίζουν», αλλά τα κέρματα, όπως και να το κάνουμε, έχουν μια οσμή μετάλλου, έτσι δεν είναι;

Από την καθημερινότητά μας γνωρίζουμε ότι τα κέρματα έχουν μια μεταλλική οσμή. Την ίδια χαρακτηριστική μυρωδιά την αντιλαμβανόμαστε και σε άλλα μεταλλικά αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή, π.χ., κλειδιά, κοσμήματα και μαχαιροπίρουνα.

Αν και το παλιό γνωμικό που λέει ότι «τα λεφτά δε μυρίζουν» δεν έχει κυριολεκτική σημασία, χημικοί του πανεπιστημίου Virginia Tech των ΗΠΑ συμπέραναν ότι, από χημικής απόψεως, το γνωμικό όντως στέκει. Ανακάλυψαν ότι η οσμή που αντιλαμβανόμαστε ως μεταλλική δεν οφείλεται αυτή καθαυτή στο μέταλλο. Η οσμή αυτή προέρχεται από τον άνθρωπο και αναδίδεται όταν ο ιδρώτας από τα χέρια μας αντιδρά με τον μπρούντζο, το σίδηρο ή το χαλκό. Η ίδια μεταλλική οσμή δημιουργείται επίσης όταν το αίμα έρχεται σε επαφή με το δέρμα, αφού το αίμα περιέχει σίδηρο.

Τι αποστάσεις μπορεί να διασχίσει ένας τυφώνας;

Ο τυφώνας Faith κατέχει το ρεκόρ. Από τις 21 Αυγούστου ως τις 6 Σεπτεμβρίου του 1966 ταξίδεψε από τις δυτικές ακτές της Αφρικής μέχρι το Βόρειο Παγωμένο ωκεανό, όπου και ξεθύμανε – μια απόσταση 12.000 χιλιομέτρων.

Πώς λειτουργεί ένας μαγνητικός τομογράφος;

Πρόσφατα έκανα μια μαγνητική τομογραφία και είδα εξαιρετικές εικόνες από το εσωτερικό του σώματός μου, αλλά δεν έχω καταλάβει πώς λειτουργεί ο τομογράφος.

Η καρδιά ενός μαγνητικού τομογράφου είναι ένα πηνίο, το οποίο δημιουργεί ένα εξαιρετικά ισχυρό μαγνητικό πεδίο όταν το διαπεράσει ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό το μαγνητικό πεδίο είναι ως και 100.000 φορές ισχυρότερο από το φυσικό μαγνητικό πεδίο της Γης. Για το λόγο αυτό, απαγορεύεται να υπάρχουν μεταλλικά αντικείμενα κοντά στον τομογράφο όταν αυτός λειτουργεί, καθώς ακόμη και ένα μικρό ψαλίδι μπορεί να μετατραπεί σε θανατηφόρο βλήμα.

Ο ασθενής μπαίνει μέσα στο ισχυρό και ομοιογενές μαγνητικό πεδίο του τομογράφου. Το μαγνητικό πεδίο, με δυο λόγια, εξαναγκάζει όλα τα άτομα υδρογόνου του σώματος να ευθυγραμμιστούν και να στραφούν είτε προς τα πόδια είτε προς το κεφάλι. Τα άτομα υδρογόνου προσφέρονται γι’ αυτό, καθώς ο πυρήνας τους συμπεριφέρεται σαν βελόνα πυξίδας. Το σώμα μας είναι πλούσιο σε υδρογόνο, καθώς το στοιχείο υπάρχει στα μόρια του νερού. Στη συνέχεια, εκπέμπεται στο σημείο του σώματος που είναι υπό εξέταση ένας ραδιοπαλμός. Η συχνότητα του ραδιοπαλμού επιλέγεται έτσι, ώστε τα άτομα υδρογόνου να στροβιλιστούν και να διαταραχθεί το κατά τα άλλα ομοιογενές μαγνητικό πεδίο.

Όταν σταματήσει ο παλμός, οι πυρήνες των ατόμων υδρογόνου ξαναπαίρνουν την προηγούμενη θέση τους, ενώ ταυτόχρονα εκπέμπουν έναν ασθενή παλμό, ο οποίος μετατρέπεται σε λεπτομερή εικόνα του ιστού σε έναν ισχυρό ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Οι τομογραφίες είναι ανώδυνες και δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι προκαλούν παρενέργειες. Η πρώτη μαγνητική τομογραφία σε άνθρωπο έγινε το 1977. Οι απεικονίσεις που έδιναν τότε οι τομογραφίες δεν ήταν καλές, συγκριτικά με τις σημερινές, αλλά έκτοτε η τεχνική έχει βελτιωθεί σημαντικά.