Ορισμένα ηφαίστεια είναι πιο επικίνδυνα;

Έχω ακούσει πως ο βαθμός επικινδυνότητας των ηφαιστείων ποικίλλει ανάλογα με το είδος τους. Αληθεύει;

Η γειτνίαση ανθρώπων και ηφαιστείων δεν ενδείκνυται, καθώς όσοι κατοικούν κοντά σε αυτά νιώθουν την απειλή τους. Επομένως, το όρος Έρεβος στην Ανταρκτική, που εκρήγνυται σε τακτά διαστήματα από το 1972, θεωρείται ακίνδυνο. Πέραν αυτού, όμως, ένα ηφαίστειο είναι επικίνδυνο εφόσον έχει μεγάλες ή βίαιες εκρήξεις.

Ετησίως εκρήγνυνται περίπου 50 χερσαία ηφαίστεια. Τα περισσότερα είναι βασαλτικού τύπου και σπάνια δημιουργούν προβλήματα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως το βασαλτικό μάγμα, που είναι συμπαγές και παχύρρευστο, ρέει αργά και σταθερά και σπανίως ταχύτερα απ’ όσο μπορεί να τρέξει ένας άνθρωπος. Για παράδειγμα, η μέγιστη ταχύτητα ροής της λάβας του ηφαιστείου Mauna Loa στη Χαβάη έχει μετρηθεί στα 16 μόλις χιλιόμετρα την ώρα.

Ωστόσο, μεμονωμένες εκρήξεις προέρχονται από ηφαίστεια με όξινο ή ανδεσιτικό μάγμα. Αυτοί οι τύποι μάγματος περιέχουν μεγάλες ποσότητες πυριτίου σε σχέση με το βασαλτικό. Η υψηλή περιεκτικότητα σε πυρίτιο δημιουργεί ένα είδος θρόμβου στην πυκνότητα του όξινου ή ανδεσιτικού μάγματος, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η εξασκούμενη πίεση κατά την άνοδο του μάγματος και τα είδη αυτά των ηφαιστείων να εκρήγνυνται πιο βίαια από τα ηφαίστεια με βασαλτικό μάγμα.

Η επικινδυνότητα όμως των ηφαιστείων δεν περιορίζεται μόνο στο μάγμα που ρέει από αυτά. Πυροκλαστικά νέφη πυρακτωμένης τέφρας μπορούν να κατρακυλήσουν με μεγάλη ταχύτητα σε μια βουνοπλαγιά ύστερα από μια έκρηξη. Ένα τέτοιο νέφος εξαφάνισε κάθε ίχνος ζωής στην Πομπηία το 79 μ.Χ. Επίσης, δεν αποκλείεται η έκλυση επικίνδυνων αερίων από τις οπές και ρωγμές των πλευρών του ηφαιστείου. Αυτά ενοχοποιούνται για το 3% του συνόλου των θανάτων που αποδίδονται στα ηφαίστεια. Τέλος, μια ισχυρή βροχή μπορεί να παρασύρει τη συσσωρευμένη τέφρα που έχει αποτεθεί στο χείλος του ηφαιστείου, να προκαλέσει τεφρώδη χιονοστιβάδα και αυτή με τη σειρά της κατολισθήσεις λασπορροών ή λαχάρ, όπως έχει καθιερωθεί ο όρος από τα ινδονησιακά ηφαίστεια. Η εκδήλωση ενός τέτοιου φαινομένου το 1985 κόστισε τη ζωή 23.000 ανθρώπων που κατοικούσαν στις υπώρειες του ηφαιστείου Nevado del Ruiz, στην Κολομβία.