Γιατί υπάρχει η παλίρροια;

Έχω παρατηρήσει πως η παλίρροια δεν έχει πάντα την ίδια δύναμη και πως έχουμε δύο φορές άμπωτη και δύο πλημμυρίδα ανά εικοσιτετράωρο. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η κατάσταση των υδάτων στις ακτές του πλανήτη μας αλλάζει, προκαλώντας άμπωτη και πλημμυρίδα με διαφορά 6 ωρών κι ενός τετάρτου. Η διαφορά μεταξύ των δύο ποικίλλει. Σε ανοιχτές περιοχές είναι σχεδόν ανεπαίσθητη, ενώ μπορεί να φτάσει και τα 12-15 μέτρα εκεί που το νερό εισχωρεί σε στενούς κόλπους ή κανάλια. Αυτές οι αλλαγές στο επίπεδο της θάλασσας αποκαλούνται «παλίρροια» και αποδίδονται στην επίδραση της Σελήνης πάνω στη Γη.

Εξαιτίας της περιστροφής τόσο της Γης όσο και της Σελήνης τα νερά φεύγουν και επανέρχονται κάθε 12,5 ώρες.

Η βαρυτική δύναμη της Σελήνης έλκει όλα τα συστατικά μέρη της Γης. Ωστόσο, η συμπεριφορά της διαφοροποιείται με την απόσταση. Η ελκτική δύναμη της Σελήνης είναι ισχυρότερη στα μέρη της Γης που βρίσκονται προς την πλευρά της, ενώ τα απομακρυσμένα μέρη έλκονται σαφώς λιγότερο. Έτσι, η μάζα της Σελήνης δεν έλκει μόνο τη Γη, αλλά τη συμπιέζει κιόλας, προσδίδοντάς της το ελλειπτικό της σχήμα. Ο συμπαγής φλοιός της Γης επηρεάζεται λιγότερο απ’ ό,τι οι θάλασσες, με αποτέλεσμα το φεγγάρι να ενεργοποιεί τις υδάτινες μάζες. Η περιστροφή της Γης μεταβάλλει, περίπου μια φορά κατά τη διάρκεια του 24ωρου, τη μέγιστη και ελάχιστη απόσταση των διαφόρων σημείων της από τη Σελήνη. Η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τη Γη προς την ίδια κατεύθυνση αλλά ελαφρώς πιο γρήγορα, οπότε βρίσκεται στο ίδιο σημείο του ουρανού σε σχέση με την επιφάνεια της Γης κάθε 24 ώρες και 50 λεπτά. Έτσι ανάμεσα σε δυο πλημμυρίδες μεσολαβούν 12,5 ώρες.

Ο Ήλιος επίσης ασκεί στη Γη ελκτική δύναμη, η οποία συναρτάται από την απόσταση των δύο σωμάτων. Πάντως η επίδρασή του θεωρείται ασθενέστερη από αυτή της Σελήνης, καθώς η δύναμη της παλίρροιας πηγάζει από τις φάσεις του δορυφόρου μας. Κατά τη νέα σελήνη και την πανσέληνο, οι ελκτικές δυνάμεις του Ήλιου και της Σελήνης αλληλοενισχύονται, με αποτέλεσμα, σε αυτή τη φάση, η παλίρροια να καθίσταται ισχυρότερη. Κατά τη φθίνουσα και την αύξουσα φάση της Σελήνης, που αποκαλούνται «υψηλή παλίρροια» και «χαμηλή παλίρροια» αντίστοιχα, αλληλοεξουδετερώνονται οι ελκτικές δυνάμεις της Σελήνης και του Ήλιου, εξασθενώντας, κατά συνέπεια, το φαινόμενο.

Βεβαίως, η κατάσταση των υδάτων συναρτάται όχι μόνο από τις παλίρροιες αλλά και από τον καιρό και τους ανέμους. Ένας διαρκής και δυνατός αέρας μπορεί να ωθήσει μεγάλες μάζες νερού προς τις ακτές. Αν η ένταση του ανέμου κορυφωθεί, συμπίπτοντας παράλληλα με το φαινόμενο της παλίρροιας, μπορεί να προκληθούν ισχυρές πλημμύρες, γνωστές ως «κύματα θύελλας».